Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2022

Arnold Lobel: Herfst en winter met Kikker & Pad

door Jen de Groeve

Arnold Lobel: ‘Een goed prentenboek moet waar/waarachtig zijn. Dat wil zeggen, het moet voortkomen uit het leven en de passies van de maker ervan. Een boek dat slechts als verbruiksartikel is bedoeld, zal nooit meer zijn dan dat, hoe succesvol het ook blijkt te zijn.’  

6+ - Als eerstejaarsstudent literatuur nam ik regelmatig deel aan de 'Avonden van de Poëzie' die op de universiteitscampus georganiseerd werden. Poëzie met een hoofdletter, jazeker, het ging ons, ambitieus als we waren, immers om de kwintessens van de 'Literatuur'. Toen de dichter Ed Leeflang op een avond te gast was, lichtte hij tot onze verrassing zijn poëzie toe aan de hand van een verhaaltje uit Arnold Lobels bundel Bij Uil thuis. Kleine verhaaltjes in eenvoudige zinnetjes, uiterst geschikt voor beginnende lezertjes. En ook voor (beginnende) poëzieliefhebbers, zo bleek.
 
De Amerikaan Arnold Lobel (1933-1987) is een van de belangrijkste prentenboekenmakers van deze tijd. Zijn dood werd door de verzamelde critici internationaal een groot verlies voor de jeugdliteratuur genoemd. Hij is een van de klassieken als Sendak, Steig en Velthuijs, die in hun eenvoudige verhaaltjes voor kleuters personages schiepen die een plaats in de literatuurgeschiedenis hebben verworven. Uitgeverij Ploegsma geeft het werk van Lobel in het Nederlands uit. Er verschijnen regelmatig mooie bundelingen van zijn belangrijkste verhalen en nu, met het jaareinde in zicht is er Herfst en winter met Kikker & Pad.
 
Herfst en winter met Kikker & Pad bundelt zeven verhalen, drie komen uit Bij Uil thuis, de andere vier uit Alle verhalen van Kikker & Pad. Kikker en Pad vormen een onvergetelijk duo, zo verschillend van elkaar en toch zijn ze onafscheidelijke en oprechte vrienden. In simpele woorden gezegd en in zachte, 'gedempte' kleuren (overwegend groene en bruine tinten) geeft elk verhaal een glimp uit het dagelijks leven. Prachtig in zijn grote eenvoud is het openingsverhaal van deze bundel, ‘De verrassing’.
 
Kikker besluit om Pad te verrassen door de herfstbladeren in zijn tuin te gaan opruimen. Pad bedenkt op hetzelfde moment precies hetzelfde en gaat Kikkers tuin opruimen. Het komt mooi uit dat beiden hun vriend niet thuis vinden, zo zal die er nooit achter komen wie de klus opgeknapt heeft. Een stevige wind blaast de bladeren echter weer alle kanten op. Thuis besluiten ze dus elk in hun eigen tuin aan het werk te gaan. ‘Wat zal Pad verrast staan te kijken!’, denk Kikker en ‘Wat zal Kikker verrast opkijken!’, meent Pad… Als Kikker in ‘Griezelen’ enge verhalen vertelt aan Pad en hem in het ongewisse laat of ze echt of verzonnen zijn, zitten ze samen te bibberen van angst, ‘maar het was toch een lekker, warm gevoel.’ Mooiere vriendschap als deze bestaat er niet.
 
Bij Uil thuis is de mooiste en meest beklijvende bundel die Lobel heeft geschreven. Het verhaal 'Tranenthee' is een klassieker: Uil beslist een potje tranenthee te zetten en begint aan verdrietige dingen te denken: stoelen met kapotte poten, potloodjes die te klein zijn geworden om vast te houden... De tranen komen gaandeweg tot de pot vol is. Uil zet er een lekker kopje van en geniet volop, hoewel het een beetje zoutig smaakt. In ‘Boven en beneden’ vraagt Uil zich af hoe het boven zou zijn als hij beneden zit en omgekeerd. Hij zou wel tegelijk boven en beneden willen zijn. Als hij heel hard de trap op en af loopt, moet dat toch kunnen…
 
Lobels dierenwereld is veilig en overzichtelijk, en kent geen hartbrekend onrecht. De vriendschap van Kikker & Pad straalt intimiteit en geborgenheid uit en Uils tranenthee biedt troost voor erg draaglijk verdriet. De verhalen geven het goede gevoel dat je gerust mag zijn wie je bent, ook al ben je een beetje uilig. Iedereen is verschillend, maar de een is niet beter dan de ander. De karakters zijn duidelijk afgelijnd, Kikker is altijd Kikker, Pad blijft altijd Pad, en Uil zal nooit ophouden met het bevragen van heel normale dingen. Dat maakt dat de personages zich snel vastzetten in het kinderhoofd, ze passen in een vast patroon en bieden makkelijk mogelijkheid tot identificatie.
 
De verhalen over Uil staan, aldus Lobel, het dichtst bij hemzelf en dat is wellicht de reden waarom ze ook door de critici tot zijn beste worden gerekend. Want onder zijn bedrieglijk kinderlijke preoccupaties is Uil wel degelijk met wezenlijke zaken bezig. Hij is een wat eenzame figuur, plooit vaker dan de dieren uit de andere verhalen op zichzelf terug en bevraagt de manier waarop hij in het leven staat. Tranenthee zetten mag dan een onsmakelijk werkje zijn, een potje huilen kan erg weldadig zijn. Het gevoel dat aan de basis van Uils vreemde bezigheden ligt, is universeel en van alle leeftijden. En zo bieden de verhalen van Arnold Lobel levensvragen in overzichtelijke partjes, en zijn de kleine kinderverhaaltjes een toegangspoort tot algemeen menselijke beslommeringen.
 
Arnold Lobel: Herfst en winter met Kikker & Pad, Ploegsma, Amsterdam 2022, 88 p. : ill. ISBN 9789021683515. Vertaling van Frog and Toad are friends ; Owl at home ; Days with frog and toad ; Frog and toad all year. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri