Vakliteratuur

Sandra L. Beckett: Recycling Red Riding Hood

door Vanessa Joosen

Overal
Roodkapje is overal, dat is het uitgangspunt van Sandra Beckett. Deze Canadese ging op zoek naar verwijzingen naar Roodkapje en de wolf, en ontdekte een ware schat aan boeken die direct of indirect gebaseerd zijn op het bekende sprookje van Perrault en Grimm.
Het klopt inderdaad dat weinig andere sprookjesfiguren zo prominent aanwezig zijn in onze literatuur en populaire cultuur. In Carll Cneuts Het Ongelooflijke Liefdesverhaal van Heer Morf, bijvoorbeeld, vindt een gesprekje plaats tussen Heer Morf (een hond met een rood kapje!) en een wolf met "grote oren" en "grote tanden." Onlangs vroeg een witkapje in een Spa-reclame waar haar rood gebleven was, en dit jaar verscheen bij Lannoo een boekje met de titel Roodlapje.

Red is for Riding Hood
Onder die titel analyseert Beckett allerlei visuele verwijzingen naar Roodkapje in de jeugdliteratuur. In veel prentenboeken duikt het meisje met de rode cape eventjes op, als een korte allusie, maar vaak wordt de intertekstuele link verder uitgewerkt en geeft Roodkapje zo een extra betekenis aan het nieuwe verhaal. Dat is bijvoorbeeld het geval bij The Tunnel van Anthony Browne, één van mijn persoonlijke favorieten.
Bovendien ontdekte Beckett dat de illustraties van Gustave Doré en Walter Crane bepalend zijn geweest voor het beeld van Roodkapje in de Engelse literatuur. Sommige hedendaagse illustratoren, zoals Browne, zijn zich daarvan bewust en gaan dan ook duidelijk naar oudere prenten verwijzen in hun eigen illustraties.

Veelzijdigheid
Uit Becketts overzicht blijkt al snel hoe veelzijdig de bewerkingen van het sprookje zijn. Zo zijn er van "Roodkapje" een paar opvallende fotoverhalen gemaakt. William Wegman gebruikte een hond en kleedde die aan met een rode cape, compleet met mandje en bloemen. Iets minder ludiek is de bewerking van Sarah Moon, die met haar realistische zwart/witfoto's vooral de griezelige passages van het verhaal in de verf zet.
Net omdat het verhaal van Roodkapje zo bekend is, diende het vaak als basis voor allerlei formele experimenten. Warja Lavater maakte er een abstracte interpretatie van, waarbij elk personage voorgesteld wordt door een bolletje met een eigen kleur.

Roodkapje opnieuw verteld
Een heleboel hedendaagse auteurs hebben het sprookje op een eigenzinnige manier herschreven. Soms wordt het in een hedendaagse context geplaatst, en neemt Roodkapje het niet op tegen een wolf, maar wel bijvoorbeeld tegen een terrorist van het IRA (in Gillian Cross' Wolf). In veel andere verhalen blijkt de wolf helemaal niet zo kwaadaardig als gedacht, en soms is Roodkapje de ware booswicht uit het verhaal.
Beckett wijdt een volledig hoofdstuk aan boeken die het verhaal verder vertellen: wat gebeurt er nadat Roodkapje en grootmoeder bevrijd zijn? In het Nederlands bestaat er ook zo'n verhaal, De kinderen van Roodkapje door Jan Berghmans, maar dat komt bij Beckett niet aan bod.

Internationaal
Eén van de grote verdiensten van Becketts boek is dat ze zich niet beperkt tot de Engelstalige context, maar werkelijk boeken van over de hele wereld bij haar onderzoek betrekt. Eén Nederlandstalig boek wordt uitvoerig besproken: Roodkapje en de zeven geitjes van Ivo De Wijs. Beckett kon dit internationale overzicht verwezenlijken dankzij de steun van vele buitenlandse contacten en vertalers.

Uniek
Het resultaat is dan ook een unieke verzameling van verwijzingen naar Roodkapje in een brede internationale context, en vanuit verschillende genres. Jammer genoeg zullen veel van die verhalen nooit in het Nederlands beschikbaar zijn, maar dankzij de uitvoerige beschrijvingen van Beckett kan je je van de meeste besproken boeken toch een duidelijk beeld vormen.
Wie nog niet genoeg kan krijgen van "Roodkapje" moet zeker ook eens The Trials and Tribulations of Little Red Riding Hood van Jack Zipes bekijken. Dit boek is weliswaar al een stukje ouder dan dat van Beckett, maar Zipes neemt verschillende versies van het sprookje (oude en nieuwe, al dan niet vertaald naar het Engels) in hun geheel op.

Sandra L. Beckett  : Recycling Red Riding Hood, Routledge New York, 2002, 362 p.,
ISBN 0415930006

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 2002

deze pagina printen of opslaan