Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2025

Alma Delia Murillo: Het hoofd van mijn vader

door Hugo Van Hoecke

Om te weten wat de auteur, een Mexicaanse op rijpere leeftijd, ertoe aanzette om dit boek te schrijven, hoeven we niet verder te lezen dan de eerste bladzijde, want dat wordt daar meteen aangekondigd: ‘ik schrijf om mijn vader te vinden’. In eerste instantie lijkt dit autobiografisch verhaal dus het relaas te zullen worden van de vertwijfelde zoektocht door Mexico naar materiele sporen van die vader, de man die meer dan dertig jaar geleden er in zijn eentje vandoor ging, bestemming onbekend, zijn vrouw en acht kinderen, onder wie Alma, harteloos in de steek latend.    

Het knaagt aan Alma dat ze haar vader nauwelijks heeft gekend, ze was nog erg klein toen hij het gezin verliet. Haar leven was sedertdien gevuld met allerhande ‘familieleugens’ over zijn lot: op niets gestoelde gissingen, veertig jaar lang herkauwde mythes, talloze versies die de ronde deden. Leefde de man nog? Waar? En hoe? En vooral: wie was hij? Het niet-kennen van de waarheid voelde aan als een gapende leegte, een fundamenteel gemis. Die plots het onbestemd voorgevoel opriep: ‘Hij gaat dood en ik ken hem niet’. Met dit beangstigend toekomstbeeld voor ogen organiseert Alma voor haarzelf en een paar familieleden een zoektocht in de wijde provincie Michoacán. Héél avontuurlijk verloopt de tocht niet bepaald, maar het belangrijkste is dat ze de man vinden -- kortstondig.  
 
Dat voor Alma deze ontmoeting van opperst belang is, heeft intussen de aanloop erheen al duidelijk gemaakt. Want de materiële aanloop, noch het eigenlijke verloop van de reis staan centraal in haar relaas, maar wel de introspectieve terugblik op het eigen leven. Tot dan was fundamentele onzekerheid haar wereld geweest: de armoede en de honger van haar kinderjaren (alleenstaande moeder met acht kinderen!), angst en verdriet die ondanks de prettige intermezzo’s de pubertijd overheersten, sporadisch de suïcidale gedachten, het falen van kerk, onderwijs en samenleving. En daar bovenop de afwezigheid van een ‘onjuist geconstrueerde vader’. Voor Alma is het ‘vinden’ van haar voordien onbekende vader méér dan een banaal succesje, het is voor haar een existentieel ‘resetten’ van zichzelf.  
 
Omdat deze episode op haar zo’n bepalende impact had nagelaten besloot Murillo zes jaar later om dit ‘momentum’ vast te leggen in een reisverhaal -- dat uiteindelijk een levensverhaal werd. Schroomvallig, want ‘ik twijfel of ik in staat zal zijn om dit verhaal te schrijven met de kwaliteit en diepgang die het verdient’ zoals ze bekent op een van de beginpagina’s. En helemaal op het einde van het boek, wanneer alles van ‘deze reis door mijn binnenste’ zowat uitgeklaard is, verklaart ze zich voldaan, en onthult ze het perspectief dat ze initieel voor ogen had bij haar schrijfwerk: ‘ik besefte dat alles gebeurt om verteld te worden’. In haar opvatting hangt het voortbestaan van de mensheid behalve door voortplanting ook af van het steeds weer vertellen van de eigen verhalen. Ondanks haar kinderwens heeft Murillo zelf nooit kinderen gehad, ‘en dus is het schrijven mijn vruchtbaarheid’, haar antwoord op de drang tot voortbestaan die des mensen is.
 
Als je na lezing dit boek dicht slaat, rest er van dit doodeerlijke levensverhaal nog heel wat na te kauwen. Er is het individuele gemis van Alma en de ontreddering van het gezin Murillo, maar (en zij laat niet na er expliciet naar te verwijzen): dit is mijn geval, één van de zesentwintig miljoen vaderloze kinderen in Mexico -- twaalf miljoen gezinnen zonder vader! Er is de ontsporing van de Mexicaanse samenleving, het lijfsgevaar overal. En er is het falen van de kerk(en), die geen zinvolle boodschap te bieden hebben voor zoekers zoals zij. Lijnrecht daar tegenover staat dat het gezin, in casu het hare, hoe groot en ongeordend ook, vele leemtes vult en zowat de enige factor is die de samenleving staande houdt. Wat door Murillo met een halve ode wordt bedacht. En zo wordt dit getuigenis van Alma ook een beetje het verhaal van Mexico.
 
Alma Delia Murillo: Het hoofd van mijn vader, Atlas/Contact, Amsterdam 2025, 222 p. ISBN 9789045051253. Vertaling van La cabeza de mi padre door Arieke Kroes. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan