Om te weten wat de
auteur, een Mexicaanse op rijpere leeftijd, ertoe aanzette om dit boek te
schrijven, hoeven we niet verder te lezen dan de eerste bladzijde, want dat
wordt daar meteen aangekondigd: ‘ik schrijf om mijn vader te vinden’. In eerste
instantie lijkt dit autobiografisch verhaal dus het relaas te zullen worden van
de vertwijfelde zoektocht door Mexico naar materiele sporen van die vader, de man
die meer dan dertig jaar geleden er in zijn eentje vandoor ging, bestemming
onbekend, zijn vrouw en acht kinderen, onder wie Alma, harteloos in de steek latend.
Het knaagt aan Alma dat ze haar
vader nauwelijks heeft gekend, ze was nog erg klein toen hij het gezin verliet.
Haar leven was sedertdien gevuld met allerhande ‘familieleugens’ over zijn lot:
op niets gestoelde gissingen, veertig jaar lang herkauwde mythes, talloze
versies die de ronde deden. Leefde de man nog? Waar? En hoe? En vooral: wie was
hij? Het niet-kennen van de waarheid voelde aan als een gapende leegte, een
fundamenteel gemis. Die plots het onbestemd voorgevoel opriep: ‘Hij gaat dood
en ik ken hem niet’. Met dit beangstigend toekomstbeeld voor ogen organiseert Alma
voor haarzelf en een paar familieleden een zoektocht in de wijde provincie
Michoacán. Héél avontuurlijk verloopt de tocht niet bepaald, maar het
belangrijkste is dat ze de man vinden -- kortstondig.
Dat voor Alma deze ontmoeting van opperst belang is, heeft
intussen de aanloop erheen al duidelijk gemaakt. Want de materiële aanloop, noch
het eigenlijke verloop van de reis staan centraal in haar relaas, maar wel de introspectieve
terugblik op het eigen leven. Tot dan was
fundamentele onzekerheid haar wereld geweest: de armoede en de honger van haar
kinderjaren (alleenstaande moeder met acht kinderen!), angst en verdriet die ondanks
de prettige intermezzo’s de pubertijd overheersten, sporadisch de suïcidale gedachten,
het falen van kerk, onderwijs en samenleving. En daar bovenop de afwezigheid
van een ‘onjuist geconstrueerde vader’. Voor Alma is het ‘vinden’ van haar
voordien onbekende vader méér dan een banaal succesje, het is voor haar een
existentieel ‘resetten’ van zichzelf.
Omdat deze episode op haar
zo’n bepalende impact had nagelaten besloot Murillo zes jaar later om dit
‘momentum’ vast te leggen in een reisverhaal -- dat uiteindelijk een
levensverhaal werd. Schroomvallig, want ‘ik twijfel of ik in staat zal zijn om
dit verhaal te schrijven met de kwaliteit en diepgang die het verdient’ zoals
ze bekent op een van de beginpagina’s. En helemaal op het einde van het boek,
wanneer alles van ‘deze reis door mijn binnenste’ zowat uitgeklaard is, verklaart ze zich voldaan, en onthult ze het
perspectief dat ze initieel voor ogen had bij haar schrijfwerk: ‘ik besefte dat
alles gebeurt om verteld te worden’. In haar opvatting hangt het voortbestaan
van de mensheid behalve door voortplanting ook af van het steeds weer vertellen
van de eigen verhalen. Ondanks haar kinderwens heeft Murillo zelf nooit
kinderen gehad, ‘en dus is het schrijven mijn vruchtbaarheid’, haar antwoord op
de drang tot voortbestaan die des mensen is.
Als je na lezing dit boek dicht slaat,
rest er van dit doodeerlijke levensverhaal nog heel wat na te kauwen. Er is het
individuele gemis van Alma en de ontreddering van het gezin Murillo, maar (en
zij laat niet na er expliciet naar te verwijzen): dit is mijn geval, één
van de zesentwintig miljoen vaderloze kinderen in Mexico -- twaalf miljoen
gezinnen zonder vader! Er is de ontsporing van de Mexicaanse samenleving, het
lijfsgevaar overal. En er is het falen van de kerk(en), die geen zinvolle
boodschap te bieden hebben voor zoekers zoals zij. Lijnrecht daar tegenover
staat dat het gezin, in casu het hare, hoe groot en ongeordend ook, vele
leemtes vult en zowat de enige factor is die de samenleving staande houdt. Wat door
Murillo met een halve ode wordt bedacht. En zo wordt dit getuigenis van Alma
ook een beetje het verhaal van Mexico.
Alma Delia Murillo: Het hoofd
van mijn vader, Atlas/Contact, Amsterdam 2025, 222 p. ISBN 9789045051253. Vertaling
van La cabeza de mi padre door Arieke Kroes. Distributie VBK België
© 2025 | MappaLibri