Nederlands proza
BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023
Louis Couperus, Carel de Nerée tot Babberich (ill.): Extaze. Een boek van geluk
door Christophe Van Eecke
Extaze (1892) was de derde roman van Louis Couperus:
een korte roman, maar wel bevreemdend en fascinderend, over de jonge weduwe
Cecile van Even die een platonische liefde opvat voor de notoire atletische
rokkenjager Taco Quaerts. Hoewel er nooit iets tussen de twee gebeurt, heeft
hun ontmoeting toch een intens transformerend, bijna mystiek effect op beiden.
Bovendien vat ook Ceciles neef, de artistieke tiener Jules, een passionele
vriendschap op voor Taco. Die vriendschap explodeert zowat van de homoseksuele
ondertoon, al was het maar omdat Taco bijzonder meegaand is in de dweperige fysieke
aanhankelijkheid van Jules.
Extaze was een roman voor zijn tijd: ze wordt
gerekend tot de sensitivistische roman, eigenlijk een vorm van naturalisme
waarbij de subjectieve gewaarwordingen en gemoedstoestanden van de personages
centraal staan. Die benadering wordt hier, zoals de titel aangeeft, tot bijna
extatische extremen gedreven. Hoewel dat hermetisch en zweverig mag klinken,
blijft dit toch een heel modern en leesbaar boek omdat Couperus de personages
scherp tekent en de mystieke boventoon balanceert met een onderstroom van
seksuele lust en verlangen die met moeite wordt ingetoomd door de soms barokke
taal. Dat het verhaal is opgedeeld in korte hoofdstukjes die vaak mooi
afgelijnde scènes bevatten, helpt ook om het verhaal in het Diesseits
van de moderne lezer te houden. Extaze is dan ook een virtuoos
geschreven en elegant opgebouwde roman die glanzend oplicht voor het geestesoog
tijdens het lezen.
Deze nieuwe uitgave steunt uiteraard op de eerdere kritische teksteditie,
maar speciaal voor het Couperus-jaar heeft uitgeverij HetMoet een luxe-editie
verzorgd, mooi en strak ingebonden in een gele harde kaft, en ook nog eens
verpakt in een elegante kartonnen enveloppe. Bovendien bevat deze uitgave in
fraaie kleurendruk alle afbeeldingen die de decadente kunstenaar Carel de Nerée
tot Babberich bij de roman maakte. Bij en niet voor de roman, want deze platen
waren nooit bedoeld of besteld als illustraties in het boek: zij waren autonoom
werk dat de kunstenaar maakte naar aanleiding van zijn lectuur van de roman.
In een
informatief nawoord, waar alle afbeeldingen worden samengebracht, reconstrueert
Sander Bink de ontstaansgeschiedenis en context van de afbeeldingen, waarbij
hij onder meer verschillende interessante citaten uit briefwisseling aanhaalt
en ook een beknopte bibliografie voorziet. Roman, afbeeldingen en nawoord
vormen samen een onweerstaanbaar totaalpakket, zeker in de luxueuze verpakking
van de hardcover en enveloppe. Geen enkele rechtgeaarde Couperus-fanaat hoort hieraan
te kunnen weerstaan: wie hier nuchter op reageert is geen lid van de familie.
Het eerder slappe korte voorwoord van Bas Heijne doet niets af aan ons
enthousiasme.
Louis
Couperus, Carel de Nerée tot Babberich: Extaze. Een boek van geluk,
HetMoet/KNAW, s.l. 2023, 136 p.: ill. ISBN 9789083312620
deze pagina printen of opslaan