Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023

Louise Glück: Marigold en Rose

door Erick Kila

Een eeneiige tweeling wordt vaak te vroeg geboren. De kinderen moeten dan de couveuse in. Ze zijn altijd van hetzelfde geslacht, hebben min of meer een gelijk DNA en lijken sterk op elkaar. Tot zover de klinische feiten.  

In Marigold en Rose, het proza debuut van dichteres Louise Glück (New York, 1943), wordt iets ondernomen dat op zijn minst avontuurlijk is. Glück voert de lezer mee naar een onbekend terrein: de onderling verweven innerlijke wereld van een identieke meisjes-tweeling, Marigold en Rose, in het eerste jaar van hun leven. Een delicate, godsonmogelijke en daarom wellicht uitdagende onderneming. Waarneembare taal ontbreekt nog, de identieke twee-eenheid (verpakt in twee personen) is geen dagelijkse kost voor de buitentaander en er is de spontane reflex die ‘projectie’ heet. Schrijvers zijn niet vies van het laatste.
 
Als ervaringsdeskundige (zelf ooit een breekbaar prematuurtje, deelgenoot van een identieke tweeling) merk ik voorzichtig op dat het voor een lid van een identieke tweeling helemaal niet vreemd is om een precies even oude sterk gelijkende broer/zus te hebben. Je weet immers niet anders. Wat voor de buitenwereld een wonder en mysterie is, is voor dit type tweeling ‘gewoon’. Een ander punt van overweging is dat pas na het eerste jaar zich iets gaat manifesteren als een individueel bewustzijn, compleet met het besef van de directe nabijheid van broer/zus. Herinneringen aan een vorm van communicatie met mijn tweelingbroer in het eerste jaar ontbreken bij mij volledig.
 
Voorwaar dus een kunststuk dat bij Louise Glück (Nobelprijs Literatuur 2020) gestalte krijgt. Haar keuze voor proza is opmerkelijk, want dit sprookje is werkelijk geladen met poëzie. De secure plaatsing van de woorden, het spel met hun betekenis en de ragfijne compositie van het geheel doen niet bij uitstek prozaïsch aan.
 
De aannemelijkheid van dit sprookjesachtige verhaal wordt ook door Glück zelf aangesneden. Zo bedenkt Marigold op een gegeven moment iets filosofisch-literairs dat bij kritische gedachten over dit boekje past: ‘het (verhaal) is waar. Het is gewoon niet echt.’ ‘Waar’ en ‘echt’: het zijn toetsstenen die een rol spelen bij de appreciatie van een sprookje. Wat mij betreft schiet Glück te ver door waar het de mentale mogelijkheden van tweeling-couveusekindjes betreft. Ze laat karakterontwikkelingen en beschouwende baby-gedachten zien die te zeer schuren met de vanzelfsprekende magie en eenvoud van een (literair) sprookje.
 
In het rijk van eeneiige tweelingen gebeuren zeker wel bijzondere dingen, onzichtbaar voor de buitenwacht, maar niet in het eerste levensjaar. Dat heeft te maken met de voortgang van de ontwikkeling van de hersenen in deze levensperiode: gewicht en verbindingen zijn aan het toenemen in het eerste jaar. En er is ook het gegeven dat denken in taal geschiedt. Er zal dus een vorm van taal moeten zijn. Bij te vroeg geborenen zijn er bovendien andere en veel nijpender lichamelijke processen die door artsen en Moeder natuur gewaarborgd moeten worden vóór zich een geestelijke ruimte en interactie kan openbaren. Marigold en Rose is niet ‘waar’ en ook niet ‘echt’. Wie het beter weet, mag het zeggen.
 
Louise Glück: Marigold en Rose. Een verhaal, De Arbeiderspers, Amsterdam 2023, 62 p. ISBN 9789029547994. Vertaling van Marigold and Rose door Jeske van der Velden. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan