De gevaren van roken in bed

Het vierde verhaal in deze bundel, ‘De Waterput’, wordt ingeleid door een citaat van Sylvia Plath: ‘I am terrified by this dark thing that sleeps in me’. Weliswaar wordt deze uitspraak in eerste instantie geacht te slaan op het verhaal dat daar onmiddellijk op volgt rond de ongemakkelijke aantrekking van een duister wateroppervlak, toch kom je na het lezen van dit en de overige elf verhalen tot het besef dat dit zinnetje best wel als motto voor de gehele bundel kan staan. Vervang ‘this black thing’ door ‘het knagende ongemak’ of iets in die trant en je benadert het excentrieke denkuniversum van Mariana Enriquez, de Argentijnse topauteur die eerder al hoge ogen scoorde met haar van geweld en occultisme doordrenkte roman Ons deel van de nacht.  

Het werden verhalen die aan je binnenste blijven kleven zoals teken dat doen op je huid. Verhalen die, als puntje bij paaltje komt, geen eigenlijke ontknoping kennen maar die gewoon zachtjes ‘neergelegd’ worden. Voor haar vertelstof put de auteur uit een set figuren aan de zelfkant van de samenleving: mensen die mentaal ronddolen in het grensgebied tussen leven en dood, die zelfs tot ons spreken vanuit de dood, die tekenen vertonen van verregaand dissociatief gedrag of geestelijk onevenwicht, of die beladen zijn met een of andere stoornis of fobie. Rondom deze figuren construeert zij telkens een breder verhaal, waarbij de grens tussen de beleefde realiteit en het paranormale universum continu geslecht wordt en waarin beschadiging en verlies constanten zijn.
 
De verhalen stralen dus een soort existentiële onvrede uit – het knagend ongemak waarvan hoger sprake, dat zich heeft vastgeklonken in de levensvisie van de auteur. Enerzijds heeft dat te maken met een persoonlijk verhaal : haar eigen worsteling met, in een eerdere fase van haar leven, depressies en verslaving, die (naar eigen zeggen) ‘extreme ervaringen’ in lichaam en geest opriepen - welke zij niet als zodanig opnam in haar werk, maar die er wel een belangrijke inspiratie voor aanreikten. Naast ‘De waterput’ zijn verhalen zoals ‘De torenkamer’ en het titelverhaal goede illustraties daarvan.
 
Anderzijds is er de bij Argentijnse auteurs onvermijdelijke context van de beroerde politieke episode (de ‘Vuile Oorlog’) van enkele decennia geleden. De wreedheden van toen en vooral de wijdverspreide kinderroof in die dagen blijven tot op vandaag een obsessief gegeven in de Argentijnse samenleving. Niet toevallig draaien dus ook veel van Enriquez’ verhalen rond vermiste kinderen of jongeren die in de heersende wanorde het spoor bijster zijn. De vluchtweg die zij in deze en de overige verhalen inslaat, is die van fictie en verbeelding, vanuit een escapistische filosofie in de geest van: als de reële wereld er een is van onverwerkt kwaad, van gruwel, stank en rottigheid, zoek dan je heil ergens daarbuiten, in de irreële wereld van het paranormale. De onderlaag van magie die haar verhalen kenmerkt, is dus geen spielerei, maar een statement. Een afrekening met de beangstigende realiteit.
 
Mariana Enriquez levert dit dozijn mooie verhalen af in keurig neerdwarrelende volzinnen die het onwaarschijnlijke behapbaar maken, maar anderszins ook vermijden om de herkenbare realiteit buitenspel te zetten. Ook al zijn het allesbehalve feel-goodverhalen, je moet maar denken: dat is de werkelijke wereld ook niet.
 
Mariana Enriquez: De gevaren van roken in bed, De Bezige Bij, Amsterdam 2022, 198 p. Vertaling van Los peligros de fumar en la cama door Peter Valkenet. ISBN 9789403105512. Distributie Standaard Uitgeverij

© 2024 | MappaLibri