In Sleuteloog, een roman die oorspronkelijk in
2002 verscheen, keert Hella Haasse (1918-2011) terug naar het Nederlands-Indië
van haar jeugd. De titel verwijst naar de sleutel van een ebbenhouten kist, een
familiestuk, waarin Herma Warner, de ik-persoon, al haar kostbare documenten
heeft verzameld. Op latere leeftijd, na de dood van haar man, krijgt ze plots
een brief van een journalist die haar om gegevens vraagt voor zijn onderzoek
naar een zekere Mila Wychinska. Herma kent deze vrouw als Dee Mijers, haar
beste jeugdvriendin en telg uit een rijke Indo-Europese familie. Heel
symbolisch vindt Herma de sleutel van die kist niet meer, waardoor ze dus
stukken verleden uit haar geheugen moet opdiepen en als een puzzel bij mekaar
leggen. Dit verscheurt haar, door dit te doen stelt ze zichzelf in vraag, haar
diepste vriendschap met haar jeugdvriendin en zelfs haar huwelijksrelatie.
Er zijn twee
verhaallijnen in het boek: In de tegenwoordige tijd het kind dat onbezorgd
opgroeit in de betere klasse van de Nederlands-Indiërs tijdens de eerste helft
van de 20ste eeuw, zonder zich vragen te stellen bij de dilemma's
van mensen met gemengde etnische afkomst rond haar. Op veel latere leeftijd
blikt de vertelster terug met meer vragen dan antwoorden. Dit alles kadert ze
in de politieke context van die periode, zodat je een goede indruk krijgt van
het historische Nederlands-Indië, dat zoveel sporen heeft nagelaten in de
geesten van Nederlanders die teruggekeerd zijn.
Hella Haasse schrijft sterk
visueel en dat boeit, je ziet en ruikt bijna de omgeving. Ze ontving er in 2003
de NS Publieksprijs voor het Nederlandse boek voor. Vaak duiken lokale
Indo-termen op, waarvan slechts een deel verklaard wordt op het einde van het
boek, wat het lezen wel enigszins bemoeilijkt. Ondanks alle discussies zal het
geheim van het slot van de ebbenhouten kist bewaard blijven: ‘al wat je ooit
zag of hoorde, al wat je dacht te weten, is niet meer dat, maar anders’.
Hella S. Haasse:
Sleuteloog, De Bezige Bij, Amsterdam, 2021, 176 p. ISBN 9789021436838. Distributie Standaard Uitgeverij
© 2024 | MappaLibri