5+ - Een schildpad, een mol, een slang. De schildpad staat op zijn lievelingsplekje en wil nooit meer ergens anders staan. Hij nodigt de mol uit om erbij te komen, maar die heeft een slecht gevoel op de plek. Even verderop voelt het beter.
Hij gaat nog even terug naar de schildpad,
maar neen, dat andere plekje is beter. Schildpad blijft ook waar hij is. Dan
komt de slang bij de mol staan. ‘MIJN PLEK IS BETER’ schreeuwt schildpad, maar
hij is te ver weg, de anderen verstaan hem niet. Schildpad komt dichterbij om
het hun uit te leggen. Baf! Een gigantisch rotsblok stort neer op het plekje
waar hij net nog stond…
Een op zijn minst
vervreemdende situatie is dat. Drie figuurtjes in een desolaat landschap met
een enorme dreiging boven het hoofd. Zij zijn zich van geen kwaad bewust, maar
de lezer ziet, nog voor het verhaal begint, in de prenten de rots aankomen. En
gaandeweg het verhaal wordt de drukkende sfeer niet minder. Er volgen nog vier
delen waarin de drie bij de rots blijven rondhangen en er ontwikkelen zich
redelijk holle dialogen. In ‘De val’ ontkent de schildpad, die op zijn rug
ligt, in alle talen dat hij gevallen is, in ‘De toekomst’ denken hij en de mol
samen na over hoe de plek er in de toekomst uit zou kunnen zien, maar de
schildpad kapt ermee want hij krijgt enge visioenen, in ‘De zonsondergang’ kijken
slang en mol vanop schildpads plek naar de zonsondergang en in ‘Geen ruimte
meer’ voelt schildpad dat hij ongewenst is op zijn eigen plekje. En tot slot:
Baf!
Jon
Klassen, die we onder meer kennen
van de hoedentrilogie Ik wil mijn hoed terug en Deze hoed is niet van
mij, We hebben een hoed (Gottmer 2012, 2013, 2016), zet met een knipoog
naar die reeks zijn personages een bolhoedje en een baret op en, kenmerkend
voor zijn tekenstijl, is bij de figuurtjes alleen in de ogen enige uitdrukking
te zien. Maar een lichte wijziging van vorm, of de blik die een tikje verschuift,
zegt alles. Klassen is meesterlijk in minimale beelden die een scala van
emoties kunnen oproepen.
Neem daar dan de dialogen bij, bijvoorbeeld wanneer de mol
naast de rots de schildpad op zijn rug aantreft:
‘Hallo.
Hallo.
Wat is er
gebeurd?
Niets.
Was je erop geklommen?
Nee.
Viel
je eraf?
Nee.
Heb je hulp nodig?
Nee.
Ik heb geen hulp nodig.
Oké.
Ik heb nooit hulp nodig.
Oké.’
Terwijl toch niets zo hulpeloos is als een schildpad op zijn rug. Dwaas,
absurd en toch kun je zijn dwarse halsstarrigheid helemaal onderkennen. De
schildpad is echt wel de sigaar in dit verhaal: na de rots en zijn val komen de
enge toekomstdromen (met zowaar een extraterraan) en vervolgens pikken zijn maatjes
zijn plek in en zien ze hem liever gaan dan komen. Dit is een donker-dreigend
verhaal in meerdere opzichten, maar de maffe humor haalt de druk van de ketel,
zoals hier: schildpad gaat op het einde weg van zijn trouweloze vrienden om
nooit meer terug te komen: ‘IK ZEI DAT IK MISSCHIEN NOOIT MEER TERUGKOM’, maar keert
nog even terug omdat ze hem misschien niet gehoord hebben.
Dit is Jon Klassen op zijn best:
de prenten zijn weergaloos, hoewel uiterst sober en in enkel matte en duistere
tinten geschilderd; de personages doen niet veel meer dan zitten en wachten.
Dat wachten doet de lezer ook, maar anders dan de personages op een heel
intense manier, want je weet dat er iets te gebeuren staat. Die stille, intense
dreiging is uitstekend getimed en ook nadat de rots gevallen is, blijf je
ingespannen uitkijken naar wat er nog komt. Tussen de regels door gebeurt er immers
veel meer dan een rots die valt. Het is vooral de combinatie van de droge
teksten met de stille prenten die denkstof levert over relaties, noodlot,
toekomst... De vallende rots is gigantisch, maar wat er onderhuids gebeurt is
ook niet min. Het is de lees- en levenservaring van de lezer die bepaalt welke
emoties naar boven worden gehaald.
Een uniek prentenboek voor alle leeftijden.
Jon Klassen: De rots
van boven, Gottmer, Amsterdam 2021, 96 p. : ill. ISBN 9789025774493. Vertaling
van The Rock from the Sky door Edward Van de Vendel. Distributie L&M Books
© 2024 | MappaLibri