Emmanuel de Bom (1868-1953) was als o.m. medestichter
van Van Nu en Straks, hoofdbibliothecaris van de Antwerpse stadsbibliotheek
en Vlaams correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant, een van de
belangrijkste literatoren van zijn generatie. Met Wrakken leverde hij in
1898 de eerste Vlaamse moderne stadsroman af. Over zijn persoonlijke leven was
tot dusver niet erg veel bekend. Maar daar komt op spectaculaire wijze
verandering in: Chris Ceustermans heeft een biografie van De Bom klaar (verschijnt
binnenkort bij uitgeverij Vrijdag) en in voorliggend boek belicht Jan Lampo
uitgebreid een opmerkelijke episode uit het leven van ‘Mane’.
Begin januari 1891 raakte de
22-jarige De Bom in Café Concert Victoria in de ban van de twee jaar oudere
Pruisische zangeres Clara Gaesch. Gaesch werd in de gaten gehouden door de
Antwerpse politie, die het café waar zij werkte ‘in zedelijk opzicht […]
bepaald verdacht’ achtte en vermoedde dat ze een clandestiene prostituee was. Dat
was ze bij gelegenheid ook, maar ze was vooral de minnares van de Antwerpse
cafébaas Robert Thomas, met wie ze een kind had. De relatie die zich tussen
Gaesch en De Bom ontwikkelde, zouden we vandaag ‘toxisch’ noemen, al kwam het
giftige in dit geval van beide kanten. Toch lijkt De Bom het grootste
slachtoffer te zijn geweest: hij was écht verliefd en liet zich daarom zowat
alles welgevallen. Hij stak zich voor haar diep in de schulden, reisde haar
achterna wanneer ze werk had in Nederland en Duitsland en bezocht, op haar
aandringen, zelfs het graf van haar onverwacht overleden minnaar.
Hoewel August
Vermeylen, in die tijd De Boms beste vriend, hem keer op keer aanraadde om
zonder pardon met Clara te breken en De Bom zich ettelijke keren voornam om dat
ook te doen, bleef het spel van aantrekken en afstoten jaren aanslepen. Er kwam
pas een einde aan toen Clara Gaesch op 14 maart 1895 ten gevolge van
tuberculose overleed in het Antwerpse Stuivenbergziekenhuis.
Jan Lampo doet zijn verhaal aan
de hand van de briefwisseling tussen beide protagonisten, die bij toeval belandde
in het Letterenhuis, waar hij zelf werkt. Omdat De Bom van al zijn brieven
afschriften maakte, kunnen we de liefdesgeschiedenis vanuit beide gezichtspunten
goed volgen. Maar naar mijn smaak citeert Lampo iets te royaal uit de erg
voorspelbare epistels, zodat men het op de duur bijna eens zou worden met
Vermeylen, die aan De Bom schreef:
‘Nu kunt ge doen wat ge wilt. Ge kunt mijn raad volgen of
niet. Indien ge hem niet volgt, verzoek ik u, mij over die zaak in’t geheel
niet meer te schrijven. Want uw flauwiteit begint mijn keel uit te hangen.’
Lampo kruidt
zijn relaas wel met veel couleur locale en historische randinformatie,
o.m. over de wereldtentoonstelling van 1894. Wel gek dat hij zich beklaagt over
het feit dat de artikelen die De Bom hierover voor de Opregte Haarlemsche
Courant schreef, ontbreken in het archief, terwijl ze gewoon online op
Delpher te vinden zijn.
Een grotere beknoptheid zou dit boek wellicht sterker
gemaakt hebben, minder tikfouten ook, maar al bij al biedt het wel boeiende lectuur.
En nu weten we tenminste ook dat De Boms roman Wrakken gedeeltelijk autobiografisch
is.
Jan Lampo:
Clara. De geheime liefde van Emmanuel de Bom: 1891-1895. Sterck & De
Vreese, Gorredijk 2021, 359 p. : ill. ISBN 9789056156992. Distributie VBK
België
© 2025 | MappaLibri