Met een treffend citaat uit Once
in a lifetime – een pophit van Talking Heads – zet Arie Storm de toon voor
de verwarring die zowel lezer als hoofdpersonages van zijn elfde roman tot de
laatste pagina zal bezighouden. Men kan zelfs de vraag stellen of August Voois,
het alter ego van de schrijver in het boek, zélf nog de weg weet in zijn
manuscript. In List en leed levert die
August Voois de tekst van zijn jongste roman in bij zijn uitgeverij en
realiseert zich daarbij te laat dat hij de namen van zijn personages (gebaseerd
op echte mensen in zijn omgeving) heeft vergeten te veranderen. Vanaf dat
moment lopen werkelijkheid en fictie door elkaar.
Een van de personages zegt het treffend: ‘Ik kon nauwelijks
geloven dat ik door de huid van de werkelijkheid heen zou stappen.’ Zo duikt
ene Arie Storm op (‘Ik liep over het plein dat ik zo goed kende uit mijn romans’),
maar ook Holden Caulfield (tevens hoofdpersoon in Salingers The Catcher
in the Rye) en Chuck Ramkissoon (bekend uit Joseph O'Neills Netherland). Zij spelen een steeds belangrijker
rol in een verhaal waarin de werkelijkheid de fictie lijkt in te halen. De firma List
& Leed schiet vervolgens te hulp in een poging de knopen te ontwarren. Ze is
gespecialiseerd in realiteitsreparaties en natuurlijk in het bezit van het
volledige oeuvre van zowel Frans Kellendonk en J. Hillis Miller (met titels
als Fiction and Repetition) en ook van Michael Bérubés The
Secret Life of Stories – een
onontbeerlijke hulp bij zulk werk.
Het resultaat is een onderhoudend
boek, een intertekstueel spel van de auteur met de lezer waarin echt en onecht
voortdurend voor elkanders voeten lopen. Symboliek als spiegels en transparant
glas, ontdubbelde of juist zich verdubbelende personages, enz. doen meteen
denken aan de knappe vroege romans van Paul Auster (meer bepaald Moon
Palace of The Music of Chance). Dat Storm de mosterd haalde bij de
postmodernistische literaire beweging steekt hij in List en Leed niet
onder stoelen of banken. In een humoristische opeenvolging van
vreemde gebeurtenissen, waarin uiteindelijk August Voois de enige is die nog
denkt dat hij August Voois is (‘Je heet Arie Storm,’ zegt Chuck) is de
romanwerkelijkheid ten slotte de enige die als echt wordt aanvaard.
List en leed plaatst zich moeiteloos in het
oeuvre van Arie Storm: dezelfde August Voois uit eerdere romans komt op de
proppen, evenals Alice, de vrouw die ook al eerder in Storms werk opduikt. Ook
de liefde voor het werk van Frans Kellendonk (met Het laatste testament
van Frans Kellendonk schreef Storm in 2015 diens biografie) en John
Banville (wiens werk Storm uit het Engels in het Nederlands vertaalde) is in
dit werk prominent aanwezig.
Niet alleen komen we in deze roman tal van verwijzingen
naar de reële werkelijkheid – het leven van Arie Storm – tegen, als diens
studie literatuur en het feit dat hij een stuk over Gerard Reve schreef (Circus Reve), ook leken al in zijn
eerdere boeken realiteit en fictie met elkaar te wedijveren. Zo was er een
radiopresentatrice die niet meer met Storm wilde samenwerken omdat ze in een
van zijn romans (Luisteren hoe huizen ademen, 2013) als dom werd gepresenteerd,
althans zo interpreteerde zij zelf een persoonsbeschrijving in het boek (het
kostte hem zijn baan als boekenrecensent bij een populaire ochtendshow).
Wat is echt: een vraag die er in
de literatuur niet zou moeten toe doen, maar die er blijkbaar ook niet los van
kan gezien worden. Arie Storm speelt een literair spel waarbij kennis van dat
spel (en van de wereldliteratuur) het leesplezier zal verhogen. Het resultaat –
waarvan het schrijfplezier van elke bladzijde afspat – is dan misschien
gespeend van grote emoties, zin tot nog meer lezen brengt het alleszins wel.
Curieus blijft
alleen nog de vraag wat Arie Storm met inktvissen en octopussen heeft. Hier
duikt er een op onder de naam 'Saul Bellow', een referentie naar diens boek Henderson the Rain King. Een aanrader
voor auteur Storm is misschien het bekijken van de boeiende documentaire over
marinebioloog David Scheel, die met Heidi de octopus een vriend heeft in de
woonkamer en waarin aangetoond wordt dat de waterdieren toch niet zo
koudbloedig zijn als Storm doet voorkomen.
Arie
Storm: List en leed, Prometheus, Amsterdam, 2019, 256 p. ISBN 9789044642506.
Distributie Pelckmans Uitgevers
© 2024 | MappaLibri