9+
- Zijn er nog vragen? Is een boek
over filosoferen met kinderen. Het is bedoeld voor kinderen tussen acht en
veertien jaar, maar het is ook sterk gericht op volwassenen. Filosoof Ignaas Devisch
is namelijk van mening dat volwassenen filosofische vragen van kinderen niet
uit de weg mogen gaan. Hij raadt ouders die overvallen worden door diepgaande vragen
als ‘Wat is de zin van het leven?’, ‘Waarom doen mensen elkaar pijn?’ of ‘Waarom
is de wereld onrechtvaardig?’ aan om hun ongemak te delen, en samen met het
kind op zoek te gaan naar antwoorden, in plaats van te reageren met het
alomgekende ‘daarom’.
De wereld is niet meer zoals ze was vijftig jaar geleden.
Kinderen komen via beelden voortdurend in contact met nieuwe indrukken en zijn
veel mondiger dan vroeger. Net zoals de jonge hoofdpersonages in het boek nemen
ze niet meer zomaar alles aan wat volwassenen hen vertellen. Volgens Devisch is
de tijd dan ook rijp om moeilijke gesprekken met kinderen aan te gaan in plaats
van ze te vermijden. Bovendien zijn de meeste kinderen nog zoekend en houden
ze, in tegenstelling tot vele volwassenen, niet vast aan één visie, waardoor er
interessante gesprekken kunnen ontstaan.
Verpakt in een spannend verhaal over een mysterieuze droom
– die de personages aanzet om antwoorden te zoeken op vragen die hun ouders proberen
te vermijden – geeft het boek een aantal mogelijke denkpistes mee bij vaak
voorkomende filosofische vragen. Het wordt echter ook duidelijk dat er steeds meerdere
antwoorden mogelijk zijn en dat sommige antwoorden weer nieuwe vragen kunnen
oproepen. Die zoektocht naar antwoorden heeft iets heel speels; een aspect dat
in het boek duidelijk naar voren komt. De zoektocht lijkt voor de nieuwsgierige
jongens en meisjes de vorm aan te nemen van een detectivespel. Ze onderzoeken
stiekem boeken in de bibliotheek en gaan na school praten met ‘het orakel’; een
vreemde man die door hun ouders met argwaan wordt bekeken, maar die eigenlijk gewoon
een filosoof blijkt te zijn. De filosoof vertelt dat hij geen orakel is dat op
alles een antwoord heeft; hij zoekt naar de waarheid, maar is geen allesweter.
Er wordt
aangetoond dat filosofie niet saai of onbegrijpbaar hoeft te zijn. De kinderen
ontdekken dat informatie uit boeken interessant kan zijn, maar ook dat je veel
leert door te luisteren naar wat andere mensen hebben meegemaakt. Een vraag als
‘Wat is de zin van het leven’ roept bijvoorbeeld bij het personage Tima andere ideeën
op dan bij haar leeftijdsgenoten, omdat haar vader zelfmoord pleegde en een
briefje achterliet waarop die vraag geschreven stond.
Het verhaal wordt doorweven met jongerentaal: we lezen de
gedachten van personages (‘Tuuuuurrrrlijk’), volgen gesprekken tussen de
jongeren onderling (‘OMG, echt???? F***’), en lezen de chat waarin ze dingen
online bespreken (‘Wat ouders je vertellen SUCKT’). De filosoof die hen
bijstaat in hun zoektocht naar antwoorden, gebruikt ook vaak voorbeelden uit de
leefwereld van de jongeren, zoals prille verliefdheid of Snapchat, om complexe
problemen uit te leggen. Deze elementen zorgen ervoor dat het boek een
dynamisch karakter krijgt.
Grijstinten en de terugkerende oranjerode kleur maken van
de tekeningen in het boek één geheel. De mysterieuze illustraties lijken zelfs de
vage duisternis waarin onze filosofische vragen rondzweven, weer te geven. Bij
de vraag ‘Wat is de zin van ons leven?’ zien we een Rodinachtige denker die
rondzweeft in het universum, bij de vraag ‘Hoe weten we of iets waar is’ verkondigen
een krant, gsm en radio met Pinocchioneuzen veel ‘blabla’ waaruit wij waarheid
van leugen moeten zien te onderscheiden, en bij de vraag ‘Waarom doen mensen
elkaar pijn en pesten ze elkaar?’ wordt een in schaduw gehulde persoon getoond die
letterlijk gebukt gaat onder zijn telefoonscherm.
Op bepaalde vragen waar kinderen
mee zitten kan er niet meteen een antwoord geformuleerd worden. Sommige vragen
zijn zelfs onoplosbaar. Maar Zijn er nog
vragen? toont aan dat het een verrijking kan zijn voor jong en oud om
onszelf toch met deze vragen te confronteren.
Ignaas Devisch, Davien Dierickx:
Zijn er nog vragen?, Borgerhoff & Lamberigts, Gent 2020, 94 p. : ill. ISBN
9789463933087. Distributie Agora Books
deze pagina printen of opslaan