Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2018

Rudyard Kipling, Elli Woollard, Marta Altés (ill.): Waarom? Daarom!

door Jan Van Coillie

Rudyard Kipling is vooral bekend als auteur van The Jungle Book, maar zeker in de Angelsaksische wereld behoort ook Just So Stories tot de klassiekers. Daarin verzamelde hij een aantal dierensprookjes die hij vertelde aan zijn dochtertje. Voor deze uitgave maakte Elli Woollard een berijmde versie van vijf verhalen, wat extra veel ruimte laat voor de illustraties van Marta Altés.
 
De dierensprookjes behoren tot het genre van de verklarende verhalen. Kipling vertelt op een ludieke manier waarom de walvis een kleine keel heeft, de dromedaris een bult, de neushoorn een dikke huid, de olifant een slurf en waarom de kat doet wat hij wil. Net als in fabels worden grote, lompe dieren bedot en bevatten de verhalen een levensles. Bij de luie dromedaris is het dikke bult eigen schuld, en bij het verhaal van de neushoorn krijg je als les mee dat je geen taart mag stelen, maar moet vragen om een plak.
 
De Engelse berijming is een krachttoer. De tekst heeft een swingend ritme en behalve eindrijmen bevatten veel regels ook binnenrijmen. Luister maar naar het begin:
 
‘The Whale was a beast whose great joy was to feast
On the tastiest things in the sea.
If he wished for some fish, then his tail woul go swish!
And he’d gulp them all up for his tea.’
 
Jammer genoeg gaat deze prachtige tekst in de Nederlandse vertaling grotendeels de mist in, vooral omdat die ritme mist. Veel regels lopen mank en worden ontsierd door opvullers en kromme zinnen in een poging om de rijmen te bewaren. Al meteen in de eerste regels mis je het swingende ritme:
 
‘Walvis was een dier dat met het grootste plezier
alles vrat wat hij maar kon vinden.
Kreeg hij weer eens trek, dan opende hij zijn bek
Om alles in één hap te verslinden.’

Waar dit begin nog min of meer natuurlijk klinkt, is dat verder in de tekst al te vaak niet meer het geval. Neem de volgende strofe, waarin het woord ‘verstokt’ al te duidelijk in de tekst werd gewrongen voor het rijm:
 
‘Dromedaris brult: ‘Ik werk me geen bult!’
En draait zich met een kreun nog eens om
en terwijl de hond verder sjokt, moppert hij verstokt:
‘Wie werkt, die is gewoon dom.’
 
Zo stoot je op de ene na de andere vreemd geformuleerde regel: ‘niemand was van hem gediend’, ‘Dat soort vragen is van de gekken’, ‘hij buigt en hij strekt en hij doet’, ‘terwijl Paard lekker at op de mat’ (terwijl er helemaal geen mat te zien is). De vertaler had er beter aan gedaan de binnenrijmen te laten vallen zodat de tekst natuurlijker kon klinken en swingen. Slechts af en toe lees je nu een fragment waar dat wel het geval is zoals: ‘Tante Giraf, vroeg olifant zich af’ of ‘De dieren speelden en krakeelden’, waarin door het rijm een mooi woord wordt geïntroduceerd.
 
De illustraties worden gekenmerkt door zachte pasteltinten en lichte humor. Leuk zijn de taart smullende, kleine neushoorn, de languit op zijn rug liggende dromedaris (zonder bult) of de vleermuis in een gekke kronkel. Origineel zijn de prenten voor en na de verhalen, waarin elementen uit de afzonderlijke illustraties verwerkt zijn tot een geheel, dat je zo als behangpapier in een kinderkamer zou willen hangen. Ook al spreken de visuele grapjes aan, de illustrator laat de kans liggen om de scherpe kantjes van Kiplings verhalen te belichten. Het totaalbeeld is erg braaf en zoet. De enge djinn is een bang, petieterig dwergje, het nijlpaard een knuffel en de krokodil een uit de kluiten gewassen salamander. Een beetje eng mag best, daar kunnen kinderen wel tegen.
 
Rudyard Kipling, Elli Woollard, Marta Altés (ill.): Waarom? Daarom!, Lemniscaat, Rotterdam 2018, 92 p. : ill. ISBN 9789047710042. Vertaling van Just So Stories door Jesse Goossens. Distributie De Eenhoorn 

deze pagina printen of opslaan