Adolescenten
JEUGDBOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2018
Marisha Pessl : Neverworld Wake
door Kirstin Vanlierde
15+ - Een jaar na de mysterieuze dood van haar
liefje, Jim, zoekt Beatrice, na veel twijfelen, de ander vier leden van hun
oude vriendenkliek weer op. Ze had gehoopt op klaarheid, een gesprek over zijn
dood misschien, maar de avond draait uit op een fiasco. Ze zijn van elkaar
vervreemd, uitgezwermd in heel andere studierichtingen en levensstijlen, en
niemand durft over Jim beginnen. In plaats daarvan wordt het een tocht naar een
concert, met veel te veel alcohol en veel te slecht weer, en een auto-ongeluk.
Ze lijken er
met de schrik van af te komen, maar algauw blijkt dat Beatrice en haar vrienden
gevangen zitten in een ‘wake’: dezelfde dag herhaalt zich steeds maar weer. De
enige manier om eruit te komen, is te stemmen wie van hun vijven het als enige
mag overleven. Een onmogelijke opgave voor vijf doorgeslagen negentienjarigen
die op elkaar aangewezen zijn maar elkaar eigenlijk nauwelijks nog kunnen
luchten. En wat is er nu écht met Jim gebeurd, een jaar geleden? Beatrice
probeert erachter te komen, en tegelijk in leven te blijven…
Marisha Pessl had al haar sporen
verdiend op de beststellerlijsten van de New
York Times met boeken voor volwassen, toen ze als derde roman voor het
Young Adult-genre koos. Dat is te merken, op een aantal manieren. Zo spaart ze
haar personages niet, en de gruwel van het scenario waarin ze terecht gekomen
zijn, mag ook bij de lezer diep genoeg doordringen. Dit verhaal is geen
goedkoop horrorscenario maar wil de allures hebben van een psychologische
thriller. De emotionele afbrokkeling van de personages in het eerste deel,
waarbij ze steeds meer uitwaaieren in chaos en wanhopig nihilisme, is zonder
meer geloofwaardig.
Als de vijf zich onder leiding van Martha, de stille en wat zonderlinge
van het gezelschap en degene aan wiens werkelijke motivatie Beatrice twijfelt,
uiteindelijk toch verenigen om erachter te komen wat er met Jim gebeurd is,
krijgt het geheel meer iets van een detective, en het tempo gaat omhoog. Dat
voelt als een schisma in het verhaal, en ook de verdere psychologische
ontwikkeling van de personages wordt vanaf dan voorspelbaarder (binnen de
onvoorspelbaarheid die een goeie crimi wel moet hebben) en jammer genoeg ook
vlakker. Vooral de rol die Beatrice zelf gespeeld blijkt te hebben op de fatale
avond van Jims dood, en het feit dat ze zich daar tot het moment van de
ontknoping niets meer van herinnert, hebben te veel een deus ex
machina-gehalte. Ook de motivatie van Martha om ervoor te zorgen dat Beatrice
degene is die de Neverworld-wake kan overleven, is te dun. Of de manier waarop
de schrijfster die in beeld brengt, is dat. In beide gevallen is het effect
lichtjes teleurstellend.
Een aantal van de psychologische mankementen van personages
kunnen achteraf natuurlijk toegeschreven worden aan het feit dat Beatrice aan
het slot van het boek ontwaakt uit een coma, en dat ze alles dus gedroomd kan
hebben in plaats van beleefd. Maar dat is een slap excuus, de auteur zou haar
touwtjes op het einde iets strakker mogen aantrekken.
Heeft Pessl toegevingen moeten
doen aan het Young Adult-genre (maak het niet té moeilijk, en vooral herkenbaar
genoeg voor jongeren die nog in het middelbaar zitten)? Zo voelt het soms wel
een beetje, en dat is jammer. Want er staan rake zinnen in dit boek, rijke
beschrijvingen en sterke passages. De auteur had genoeg psychologisch doorzicht
om hier een boek van te maken dat jongeren een bijzonder krachtig signaal gaf
over de grote vragen van de adolescentie, het nihilisme van genot en de zin van
het leven. Het had een stomp in de maag kunnen zijn. In plaats daarvan settelt
ze voor een onderhoudende maar niet echt diepgravende detective, met een
voorspelbaar einde.
De vertaling door Annelies Jorna is puik, de zinnen lopen vlot en smaken
nergens al te Engels, wat met boeken als dit geen sinecure is. Alleen had dit
boek wel een Nederlandse titel verdiend, in plaats van deze – ongetwijfeld
commercieel aantrekkelijke maar taalkundig manke – hybride die nu op de cover
staat.
Marisha
Pessl: Neverworld Wake, Q, Amsterdam 2018, 235 p. ISBN 9789021405278. Vertaling
van Neverworld wake door Annelies Jorna. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan