Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Annette Herzog, Ingrid & Dieter Schubert (ill.): Moemf heeft een vriend. Voorleesverhalen

door Jan Van Coillie

3+ - De Duits-Deense auteur Annette Herzog schreef de verhalen in Moemf heeft een vriend als hoorspel voor de radio en dat hoor je zodra je ze voorleest. De ouverture sleept je meteen mee in een bijzonder ontwaken. Let op de herhaling van ‘de zon’, de passende beelden en het ritme:
 
‘Moemf werd wakker van de zon die zijn neus kietelde. De zon! Als de zon door het venster scheen, dan was de lente daar, zelfs als er nog ijsbloemen op de ramen schitterden. Moemf kwam overeind en schudde zijn winterslaap van zich af. Het was hem gelukt om tot en met kerst wakker te blijven, maar toen viel de slaap toch echt als een dikke deken om hem heen.’ 
 
Dat alles zo mooi past, is natuurlijk ook het werk van de vertaalster Linda Bertens. Daar kan de auteur, die zelf vertaalster en tolk is, alleen maar blij mee zijn. Het begin houdt een belofte in, want Sneeuwuil staat hem op te wachten: ‘Moemfs hart maakte een sprongetje toen hij zich realiseerde dat dit geen normale lente zou worden, maar een lente met een vriend!’
 
Vriendschap, daar draait het hele boek om, over wat het betekent een echte vriend te hebben, maar ook over de angst een vriend te verliezen (door eigen schuld), over verschillen en gelijkenissen, over bewondering voor de ander en reserves. Wat vriendschap kan betekenen, blijkt soms uit kleine zinnetjes zoals het volgde, een soort leidmotief: ‘Samen heb je dubbel zoveel plezier.’ Maar her en der ontdek je ook diepere waarheden over vriendschap: ‘Dat verdient een vriend, zeker zo een die je niet uitlacht als je een keer heel dom bent geweest’ of ‘We hebben alle tijd van de wereld, want we zijn vrienden voor altijd.’ Het mooie is dat die uitspraken nooit worden opgedrongen, maar als het ware terloops opduiken.
 
Zowel Sneeuwuil als Moemf worden raak getypeerd als verschillend en mekaar aanvullend. Het enthousiasme van de jonge uil vol gekke ideeën wordt getemperd door de bezadigde Moemf, die als een soort opa graag rust wil, maar tegelijk geniet van de aanstekelijke energie van Sneeuwuil en hem ook graag zichzelf wil laten zijn. Die ‘spannende’ relatie wordt mooi gesuggereerd, wat extra ruimte laat om je actief in te leven. Wanneer Sneeuwuil wil gaan schaatsen, is Moemf er niet gerust in, maar hij wil zijn vriend ook niet dwarsbomen. Eenmaal op het ijs, meent Sneeuwuil plotseling schoten te horen, waarna ze snel weg vluchten. Achteraf blijkt dat Moemf al die tijd wist dat ze geen schoten hoorden, maar het kraken van het ijs.
 
De stijl is schijnbaar heel eenvoudig, maar de woorden zijn duidelijk met veel zorg gekozen. Hoeveel emotie schuilt er niet onder de paradox in de volgende zin: 
 
‘‘Kom, we gaan achter hem aan!’ zei Sneeuwuil, die verontrustend veel zin had in avontuur.’
 
Af en toe vertelt de tekst ook iets over het bijzondere van de taal, bijvoorbeeld over wat een moeilijke vraag is: een waarop je heel veel antwoorden kan geven. Ook in het laatste verhaal leer je de kracht van woorden kennen. Het gaat over de essentie van afscheid nemen en over de fijne herinneringen die echte vrienden hebben. De slotzin blijft bij door een treffend contrast: ‘Hoe kon je zo blij zijn en zo treurig tegelijk.’
 
Terecht staan auteur en illustratoren op de kaft gelijkwaardig bij elkaar. De intieme verhalen over twee bijzondere dieren zijn geknipt voor Ingrid en Dieter Schubert. Hun illustraties met waterverf op korrelig papier in overwegend zachte kleuren geven raak de gezellige sfeer weer. Moemf en Sneeuwuil zijn vermenselijkt: kleren dragen ze niet, maar hun lichaamshouding en mimiek spreken boekdelen, kijk maar naar hoe Sneeuwuil geniet onder de douche van smeltende ijspegels. Moemf is een fantasiewezen, maar toch geloof je meteen in zijn karakter van gezellige, ietwat slome dikkerd.
 
Het feest op het eind is meteen een feest van beweging en kleur en er valt ook wel een en ander te ontdekken voor wie goed kijkt. De illustratie contrasteert treffend met de slotprent waarop Sneeuwuil wegvliegt, door het gekozen perspectief bijna letterlijk uit het boek, terwijl de nacht als een grijze deken over de aarde valt.
 
Als een voorleesboek de lezer zo kan knuffelen als een echte vriend, dan is het een boek om te koesteren.
 
Annette Herzog, Ingrid & Dieter Schubert (ill.): Moemf heeft een vriend, Lemniscaat, Rotterdam 2018, 76 p. ill. ISBN 9789047709855. Vertaling van Frühling mit Freund : Vorlesegeschichten door Linda Bertens. Distributie De Eenhoorn 

deze pagina printen of opslaan