Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023

Joana Estrela: Pardalita

door Martina van der Logt

14+ - ‘Ik probeer mijn kern te vinden, daar in het donker, maar telkens als ik dacht dat ik hem gevonden had, raakte ik weer uit balans. Was ik altijd al zo wankel?’
 
Pardalita betekent mus en als een mus fladdert deze wonderlijke graphic novel je hart binnen. Joana Estrela is illustrator en auteur en met haar prentenboek Mana (Planeta Tangerina 2016), over de weerbarstige relatie tussen twee zussen, won zij al buitenlandse prijzen. Wat Mana en Pardalita gemeen hebben is dat de vorm, typografie en de illustraties zo authentiek overkomen, alsof het werkelijk geschreven en gemaakt is door de hoofdpersoon zelf.
 
In Pardalita maken we kennis met Raquel, een zestienjarig meisje dat op een belangrijk kantelpunt staat in haar leven. In een fascinerende mix van poëtische dagboekfragmenten, brieven en strips neemt Estrela de lezer op authentieke wijze mee in de woelige wereld van een adolescent. Een soort tussenwereld waar de ene dag het kind nog regeert en de andere dag de volwassene. Zo kan Raquel heerlijk relativeren en reflecteert zij diepgaand op haar eigen gevoelens en gedachtes, maar kan zij aan de andere kant nog als een klein meisje de perfecte eikeltjes die op school uit een boom zijn gevallen in haar jaszak steken.
 
‘Ik doe er verder niets mee, ze zitten gewoon in mijn jas tot ik ze het jaar erop weggooi om plaats te maken voor nieuwe perfecte eikels.’
 
Raquel woont in een dorpje in Portugal waar iedereen bekend is met iedereen. Haar ouders zijn gescheiden en met de verwerking daarvan is zij nog steeds niet helemaal klaar. Raquel leeft haar leven zoals de meeste andere meisjes van zestien. Thuis, op school met haar vrienden Fred en Luísa, bij haar vriendje Miguel en in haar eigen kamer. Het leven van Raquel komt echter op zijn kop te staan als er een ouderejaars op school komt. Een meisje, Pardalita. Voor het eerst is Raquel echt verliefd en hoewel Raquel met bijna alles bij haar vrienden terecht kan, moet zij haar gevoelens voor Pardalita eerst zelf onderzoeken. In de loop van het verhaal hebben Fred en Luísa een vermoeden over Raquels verliefdheid, maar ook dan praten zij er niet met elkaar over.
 
‘Het is een onuitgesproken regel tussen ons: don't ask, don't tell.’  
 
Die woorden ‘don’t ask, don't tell’ zijn bekende woorden uit het Amerikaanse leger, aangaande hun beleid over homoseksualiteit binnen de gelederen. Als wij er niet naar vragen, hoeven zij er niets van te zeggen. Dat is schrijnend, omdat homoseksualiteit daarmee in de taboesfeer blijft hangen. Ook voor Raquel voelt haar verliefdheid dus als een taboe. Want hoe heftig en verwarrend verliefdheid al kan zijn, verliefd zijn op iemand van dezelfde sekse brengt een extra dimensie van verwarring met zich mee. In het gedicht ‘Wat als ik het ben?’ wordt de worsteling met gevoelens en vragen over homoseksualiteit prachtig weergegeven.
 
‘[…]Eén letter, in een rijtje letters
Maar misschien ben ik het wel niet
Hoe weet je eigenlijk of je het bent?
Bestaat er een test? […]’

Om die reden past Pardalita dan ook perfect in de Glow-reeks opgericht door Edward van de Vendel en uitgegeven door Querido. De Glow-reeks is gericht op het vergroten en verbeteren van het literatuuraanbod voor de LGBTQIA+-gemeenschap. Een naar eigen zeggen ‘moderne serie boeken met hoofdpersonen uit het hele LHBTQIA+-spectrum, een serie, waar diversiteit in gender en geaardheid het uitgangspunt is’.
 
Raquel voelt zich alleen in haar zoektocht en kan zich niet voorstellen dat zij de enige is die ‘een letter is in een reeks’. Aan de andere kant heeft ze de hoop dat haar gevoelens voor Pardalita misschien wel wederzijds zijn. De tussenwereld van kind en volwassene, het gewone tienerleven en de innerlijke worsteling, de eenzaamheid en hoop, ze gaan als golven door het boek en worden ook in vorm doorgevoerd. Zwart-wittekeningen zonder opsmuk geven de op-en-neerbeweging knap weer. Het ene moment zien we vergezichten van het dorp, de school of Raquel en haar vrienden, waarmee Estrela het verhaal in Raquels wereld weet te plaatsen. Andere momenten wordt er ontzettend ingezoomd op details, zoals het uitstekende labeltje van Pardalita's trui dat per kader op en neer wiebelt een bladzijde lang of de druppel aan de paraplu waaronder Raquel en Pardalita lopen. Met details zoals deze tekent Estrela zoiets abstracts en intiems als verliefdheid en de fixatie die het met zich mee kan brengen.
 
Het is duidelijk dat Pardalita een tot in de puntjes uitgedacht kunstwerk is, en tegelijkertijd voelt het tijdens het lezen bijzonder integer. In zorgvuldig gekozen woorden en beelden weet Estrela de puberteit tot in de kern te vangen en tastbaar te maken met haar boek. Het ongemak, het plezier, de fixatie, de gemengde gevoelens en de zoektocht. Alles samen in één graphic novel. Pardalita is onweerstaanbaar.
 
Joana Estrela: Pardalita, Querido Glow, Amsterdam 2023, 216 p. : ill. ISBN 9789045128559. Vertaling van Pardalta door Finne Anthonissen. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan