Vanaf negen jaar
JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023
Marco Kunst, Jeska Verstegen (ill.): Het touw en de waarheid
door Katrien Maris
10+ - Marco Kunst weet een opvallend breed publiek aan te
boren. Hij schrijft zowel voor kinderen en jongeren als voor volwassenen en het
is boeiend om te zien hoe hij met genres jongleert. Zo schreef hij onder andere
historische romans, filosofisch getinte verhalen, sciencefiction en sprookjes. Patroon, waarin hij laat zien hoe
trauma’s doorgegeven worden van generatie op generatie, maar tegelijkertijd ook
de mogelijkheid tot heling op een bijzonder mooie manier in de verf zet, werd
bekroond met een Zilveren Griffel in 2023.
‘Heb je weleens de zon in zee
zien ondergaan? Op zo’n warme zomeravond, zittend in het zachte zand, golfjes
likkend aan het strand alsof het roomijs was, met laat licht als honing op het
slaperige water? Vast wel. In de verte blafte nog een hond, bijna iedereen was
al weg, maar jij zat daar goed.’
Deze poëtische
zinnen, zoals we er in het boek wel meer tegen komen, lijken haast het begin
van een relaxatiesessie. Zo brengt Kunst de lezer in de juiste sfeer om zich te
kunnen openstellen voor dit dromerige, sprookjesachtige verhaal, dat zich los
van elke concrete tijd of plaats afspeelt.
De lezer wordt afwisselend
ondergedompeld in het verhaal van Ylan en in dat van Kyra. Ylan woont op het
grauwe eiland Skribe ergens in het noorden. Hij leeft er in een klooster tussen
monniken, die hun dagen vullen met het zoeken naar de waarheid door
onafgebroken in hun persoonlijke dikke boek te lezen. Steeds minder kan Ylan
echter geloven dat de waarheid daar te vinden is. Op een dag gooit hij zijn
boek van de klif in zee en vaart er in een roeibootje achteraan om verder op
zoek te gaan.
Op
een kleurrijk eiland in het zuiden woont Kyra. Zoals haar grootmoeder haar
geleerd heeft, verft ze stoffen in de meest wonderlijke kleuren. Het was altijd
stil op het eiland want sinds de andere eilandbewoners op een vreselijke manier
om het leven kwamen, spraken Kyra en grootmoeder immers geen woord meer. Maar
nu ook grootmoeder overleden is, is Kyra ‘moederziel en grootmoederziel
verlaten’. De eenzaamheid weegt en Kyra bouwt een vlot om op zee op zoek te
gaan naar menselijk contact. Van haar gekleurde stoffen maakt ze een haast
oneindig lang touw, dat ze met één uiteinde aan haar vlot en met het andere
uiteinde aan de struik bij hun huis vastknoopt. Kunst geeft hier op een
prachtige manier inkijk in Kyra’s innerlijke verscheurdheid. Aan de ene kant
heeft ze behoefte aan nieuwe menselijke warmte. Aan de andere kant wil ze haar
verleden niet loslaten. Maar het lot beslist voor haar, want de knoop bij de
struik komt los en Kyra drijft verder de zee op, haar touw met zich meeslepend.
Ylan vist Kyra’s
touw ten slotte uit de zee. Kunst gebruikt de afwisselende kleuren van het touw
als leidraad bij het terughalen van herinneringen uit Ylans vroege kindertijd.
Zo doet oranje hem denken aan de kleur van zijn moeders haar en geel aan het
koren dat geoogst moest worden. Bruin herinnert hem aan de ogen van zijn zus en
blauw aan de ogen van zijn moeder. En langzaamaan komen ook de herinneringen
weer boven aan de mannen die hem bij zijn gezin wegrukten en in een bootje naar
het klooster stuurden. Wanneer Ylan en Kyra bijna letterlijk op elkaar botsen,
heeft zij zijn boek, waaruit alle inkt is weggespoeld, gevonden. De woorden die
hij tot haar spreekt, maken op hun beurt haar herinneringen aan de
afschuwelijke gebeurtenissen op haar eiland wakker. Opvallend is hoe Kunst op een
eerbiedige afstand blijft van beide trauma’s en de lezer volop ruimte gunt voor
persoonlijke interpretatie.
Ylan en Kyra vestigen zich in een nieuw land en stichten
uiteindelijk een gezin en hun liefde heelt hun trauma’s. Ylan schrijft
uiteindelijk zijn eigen verhaal in zijn oude boek en Kyra tekent er het hare
in. En heel af en toe schrijft hij bij haar tekeningen en tekent zij bij zijn
woorden. Er zit een krachtige boodschap achter de symboliek: alleen met de
steun van een liefhebbende ander lukt het je om je volledige waarheid te dragen,
tot in de donkerste, pijnlijkste hoekjes toe.
Jeska Verstegen maakte om de
paar bladzijden een dubbelbladige prent. Zo krijgen we een prachtig
bovenaanzicht van Kyra die in haar verfketel roert. De inhoud doet denken aan
zo’n gigantische ouderwetse lolly, waarin rood, geel, oranje, roze, paars en
een klein tikkeltje turquoize in een spiraal om elkaar heen wervelen. De
kleuren in deze illustratie vormen een schril contrast met bijvoorbeeld de
grijsachtige prent waar Ylan als een nietig figuurtje op de achtergrond vanaf
de klif zijn boek haast in het gezicht slingert van de lezer. Het boek lijkt
echt naar je toe te suizen.
De mooiste illustratie vind ik het bovenaanzicht van Ylan
en Kyra die in de rechterbovenhoek ontspannen tegen elkaar aan liggen te
slapen. Alle tegenstellingen lijken hier vanzelfsprekend samen te vloeien. Haar
donkere huid en fleurige oranje jurk contrasteren wondermooi met zijn bleke
teint en donkerblauw shirt. De achtergrond lijkt een handgeschreven vel papier dat
door een donkergroen licht wordt beschenen. Ylan baadt volop in het licht,
terwijl Kyra in de schaduwzijde ligt. Deze illustratie straalt een en al
innerlijke rust en harmonie uit. Prachtig.
Marco Kunst, Jeska Verstegen:
Het touw en de waarheid, Lemniscaat, Rotterdam 2023, 156 p. : ill. ISBN 9789047714934
deze pagina printen of opslaan