Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 8, OKTOBER 2024

Klaas Verplancke: Rosa, de héél héél dappere zalm. Een vloeiend verhaal

door Frauke Pauwels

5+ - Met Rosa, de héél héél dappere zalm gaat gelauwerd illustrator en prentenboekenmaker Klaas Verplancke deze keer letterlijk dwarsliggen: het prentenboek heeft een ongewoon oblong-formaat, dat je niet horizontaal maar verticaal moet houden. Zo wordt het boek zelf de smalle stroom waarin Rosa, de zalm, stroomopwaarts zwemt. Aan die tegendraadse reis beginnen, vroeg moed, maar ‘slag voor slag gaat het beter. Rosa zwemt niet, ze glijdt naar boven. Zo gemakkelijk wordt durven op den duur’.  

Rosa, de héél héél dappere zalm moet het niet zozeer hebben van het verhaal als wel van de uitgepuurde beelden rond één centraal idee: wie durft op verkenning te gaan, wint ervaringen. Voor wie (nog) niet weet dat zalmen bekend staan om hun stroomopwaartse reis, bieden de prenten weinig houvast. Daarin trekt Verplancke immers voluit de kaart van zijn sober surrealisme. De zalm zwemt een openstaande waterkraan tegemoet, verdwijnt half in een douchekop, glijdt omhoog langs de tranen van een huilend meisje… Deze tocht loopt dan ook niet van zee naar beek, maar dwars door het leven van alledag. Qua silhouet en kleurgebruik gaat Verplancke verder op de weg die hij bij de nieuwe uitvoering van Ozewiezewoze was ingeslagen; enkele lijnen, vlakken en kleuren volstaan om herkenbare taferelen op te roepen. De opbouw nodigt uit er langer bij stil te staan dan strikt nodig is om alle elementen te zien. Als lezer en kijker zijn we getraind van boven naar onder te werken, hier wordt de blik ook weer omhoog gedwongen, met Rosa mee.
 
Elke prent wordt begeleid door een of hooguit enkele zinnen. Enkele intrigeren door de filosofische toon, vaker zijn ze eigenlijk overbodig. Hoe dan ook versterkt de aaneenschakeling van situaties en de rijkdom aan emoties die daarbij de revue passeren, het besef dat in het leven alles ertoe doet: het kleine en het grote, het vrolijke en het droevige, het lastige en dat wat vanzelf lijkt te gaan. Een dergelijk inzicht zou prima passen in een coming-of-ageverhaal, maar dat lijkt niet wat Verplancke beoogde. ‘Zijn’ zalm, Rosa, komt na haar tocht weer uit bij het schilderij waaruit ze aan het begin is opgesprongen: ‘Morgen ga ik weer, denkt Rosa en ze voelt even aan haar staart of er alweer een kriebel in zit’.
 
Dat de zalm als parabel is te begrijpen maakt Verplancke subtiel duidelijk nog voor het verhaal begonnen is, op de bladzijde boven het titelblad. Daar staat een man klaar om het schilderij in te springen waaruit de zalm later opspringt, zwemband om, badmuts en zwembril op het hoofd. Rosa, de héél héél dappere zalm is een prentenboek voor jonge en oudere lezers die diep in prenten durven te duiken en het niet erg vinden daar wat langer te dobberen, tot ze steeds meer betekenislagen vinden.
 
Klaas Verplancke: Rosa, de héél héél dappere zalm. Een vloeiend verhaal, Querido, Amsterdam 2024, 40 p. : ill. ISBN 9789045130217. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan