Peuters en kleuters
JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2022
Klaas Verplancke: De gouden baard
door Jen de Groeve
3+ - Er was eens een koning met een gouden baard en daar
was hij geweldig mee in zijn sas. Met zijn hele koninklijke zelf trouwens en
hij was goeie maatjes met zijn spiegel. Omdat hij zelf de mooiste en de beste
zou blijven vaardigde hij een hoop wetten uit, die bijvoorbeeld bepaalden dat
zijn baard nooit geknipt mocht worden en dat andere baarden of snorren niet
getolereerd werden. En dus werd iedere kin en wang elke ochtend ‘zo glad als
boter’ geschoren. ‘Kappers en barbiers deden gouden zaken.’ En intussen groeide
de gouden baard zodanig dat hij door dorpen en steden tot in de verste
uithoeken van het land kronkelde, over zeeën en bergen de wereld rond… Tot hij
zich langs de achterdeur het koninklijk paleis weer inwurmde. Niemand kon
vermoeden dat het de koninklijke baard was, want in die tijd geloofde men nog
dat de aarde plat was. De koning gaf het bevel de eigenaar van de baard met een
nagelschaartje in stukjes te knippen, zoals het in de wet stond.
Kent u ze ook, de
gouden baarden van deze wereld, die zodanig vol zijn van zichzelf dat er geen
plaats overblijft voor iets of iemand anders? Ze zijn talrijk en bekleden vaak machtige
posities, en met hun ridicule grootheidswaan terroriseren ze de wereld. De
narcistische koning in dit prentenboek heeft geen gezicht, dat kan de lezer
naar eigen inzicht invullen. Zijn ego is dusdanig dat zijn figuur niet eens op
een bladzijde past. Alleen voor de baard is er ruimte, en zijn grote schreeuwende
bek knalt van de bladzijden – al enig idee welke roeptoeter model gestaan kan
hebben? Zo immens (het ego van) de koning is, zo luttel zijn de eindeloze rijen
soldaten die hem als marionetten zijn baard nadragen. Opvallend aan de
verschijning van de koning zijn de rode handschoenen die uit al dat baardhaar naar
voren steken Voor Klaas Verplancke was het
inspirerende voorbeeld Donald Trump, maar pik gerust een andere potentaat uit
het wereldpolitieke toneel.
Naar een prentenboek van Verplancke moet je goed kijken,
veel van het leesplezier zit ‘m in het ontdekken van de grappige details. De
gevolgen van ’s konings narcistische ijdelheid zijn verreikend, dat is te zien
in een voor-en-na-prent: de baard van de geit, de snorren van de kat, de
borstels van de bezem en de stekels van de cactus… ze moeten er allemaal af.
Een piraat die de baard wordt afgeschoren staat plots in zijn blootje en dan
blijkt ook dat zijn rijzige gestalte fake was. Niemand lijkt gelukkig met het
scheren, behalve dan het dametje dat haar baardgroei allicht niet op prijs
stelde. Ook geschilderde baarden en snorren worden vakkundig uit de staatsieportretten
geknipt, een prinsesje trekt haar kanten kraag angstvallig op tot onder haar
neus.
Om de
weg die de baard over de wereld aflegt, te volgen moet je af en toe het boek
een kwartslag kantelen, of helemaal omdraaien wanneer je op de Zuidpool
aankomt. Mooi hoe Verplancke onnadrukkelijk de problematiek van vandaag in zijn
verhaal loodst: als je verderop in het boek een tweede keer de Zuidpool
passeert – de koninklijke lakeien volgen het spoor van de baard terug om de
eigenaar te vinden – is het poolijs gesmolten, drijven de pinguïns opeengepakt
op kleine schotsjes op een opgewarmde ijszee, de gouden baard als een deken om
de wereld gespannen.
Er zijn meer van die verwijzingen naar wereldproblemen van vandaag te
ontdekken, maar Verplancke houdt het licht. Kinderen krijgen een knotsgek
verhaal in een weldoordachte vormgeving, waardoor ze actief bij het verhaal
betrokken worden, volwassenen kunnen vaststellen hoe absurde fantasie en absurde
realiteit elkaar raken. De slotprent, waarop de baard van de koning met een
intacte bezem het boek uit wordt geveegd, bezegelt zonder woorden de goede
afloop. Om de gouden baarden van deze wereld te stoppen is helaas meer nodig
dan een bezem en een nagelschaartje.
Klaas Verplancke: De gouden
baard, Querido, Amsterdam 2022, 32 p. : ill. ISBN 9789045127262.
Vertaling van The king’s golden beard. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan