Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2022

Bertrand Santini, Laurent Gapaillard: De Yark

door Katrien Maris

8+ - Het is eens iets anders, een monster dat kinderen eet, maar alleen de brave verteerd krijgt. De stoute kan zijn maag absoluut niet verdragen. Brute pech voor de Yark want de brave kinderen worden almaar schaarser, waardoor hij dreigt om te komen van de honger. Ten einde raad vliegt hij naar de Noordpool om de lijst met brave kinderen van de kerstman te stelen. Maar zelfs met die lijst in handen slaagt hij er enkel in om per vergissing een stout kind op te peuzelen. Zo belandt de Yark doodziek in de vuurtoren van de kleine Madeleine, die hem liefdevol verzorgt en ze worden vrienden. Maar net die vriendschap dwingt de Yark tot een hartverscheurende beslissing. Zijn eetgewoonten vormen immers een groot gevaar voor haar, dus gaat hij weg. Uitgeput van verdriet valt hij in het bos ten prooi aan een horde verwilderde, boosaardige kinderen. Hun martelpraktijken maken de Yark immuun voor het gif in het vlees van stoute kinderen. Nu zijn menu ruimer geworden is, durft hij weer met een gerust hart bij Madeleine gaan wonen. En in de warmte van haar vriendschap realiseert hij zich dat hij geen enkel kind meer wil opeten.  

Dit eigenaardig verhaal heeft een duister kantje. Vanaf de eerste bladzijde spreekt Bertrand Santini met een flinke dosis cynisme over de mensheid. Hij opent met: ‘Van alle soorten monsters die op aarde rondkruipen is de mens het wijdst verspreid.’ Hedendaagse kinderen beschrijft hij als ‘domme, gemene minimensjes, die als twee druppels water op hun ouders lijken.’ Kinderen noemt hij regelmatig ‘rotzakjes’. En het wordt grimmig als de Yark in zijn dromen het opgebaarde en afgehakte hoofd van Madeleine op zijn bord krijgt.
 
Een centraal thema in het verhaal is eten of gegeten worden. De stoute kinderen pakken wat ze krijgen kunnen en palmen zo alle ruimte en mogelijkheden in. Daartegenover staan de lieve kinderen die verzwolgen worden door de Yark en geen schijn van kans maken in het leven. Maar er zitten ook een aantal speelse, verrassende twists in het verhaal. Niet alles is wat het lijkt, Santini heeft nog hoop voor de mensheid.
 
De persoonlijke groei van de Yark doorheen het verhaal wordt bijzonder knap uitgewerkt. In de voortdurende innerlijke strijd tussen zijn geweten enerzijds en zijn instinct om te doden anderzijds, krijgt zijn geweten langzaam maar zeker de overhand. In het begin van het verhaal lezen we hoe hij met zijn prooi praat en hoe hij vaak tijdens het verslinden spijt voelt. Er is hier duidelijk al een zachte kern, een geweten, aanwezig. De vriendschap met Madeleine prikkelt die zachte kern, zodat de Yark zich voor het eerst in zijn leven bewust verzet tegen de drang om iemand op te eten. En Madeleine gaat nog een stapje verder. ‘Het zou pas echt vrijheid zijn als je kon leven zonder iemand te hoeven verslinden.’ En plots lijkt de Yark het licht te zien.
 
De typerende fijne lijntekeningen in zwart-wit van Laurent Gapaillard sluiten mooi aan bij de duistere sfeer in het verhaal. Op een speelse manier brengt hij de persoonlijkheid van de Yark in beeld. Zo is er de prent waar de Yark een slapend meisje met bed en al in zijn wijd opengesperde muil wil schuiven. Een gigantische donkere muil vol blikkerende tanden, twee extra lange slagtanden vanboven… Maar je ziet ook tekens van zachtheid: het kleine neusje, de ronde onschuldige ogen, en de aandoenlijke kleine vleermuisvleugels. En dan zijn er nog de bloemen op zijn rug, die de vogels op een eerdere illustratie met veel toewijding in zijn vacht hebben gestoken.
 
Dit is beslist geen makkelijk boek. Een aantal kinderen gaat zeker de hulp van volwassenen nodig hebben om verder te kunnen kijken dan hun orale angsten. Maar de rijkdom aan betekenissen die onder het oppervlak verscholen ligt, is de inspanning meer dan waard.
 
Bertrand Santini, Laurent Gapaillard: De Yark, Baeckens Books, Mechelen 2021, 96 p. : ill. ISBN 9789059249585. Vertaling van Le Yark door Edward van de Vendel

deze pagina printen of opslaan