Vanaf negen jaar
JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2022
Jenny Jordahl: Wat is er eigenlijk met jou gebeurd?
door Katrien Maris
10+ - Janne, een pientere meid uit het zesde leerjaar is
erg zwaar gebouwd. Hierdoor is ze op school het mikpunt van vele pesterijen
Daarbij komt nog dat ook haar ouders, warme en betrokken mensen, uit
bezorgdheid af en toe een opmerking over haar gewicht maken. Uit onmacht gaat
Janne nog meer eten en snoepen, waardoor ze in een vicieuze cirkel terechtkomt.
Haar ouders beslissen haar extra te motiveren om af te vallen. Voor elke kilo
die ze verliest, krijgt Janne geld. Aanvankelijk lijkt dit plan prima te werken.
Janne vermagert zienderogen. Al snel zit ze op haar streefgewicht en vindt mama
dat het zo wel genoeg is. Maar Janne is ongemerkt in een destructieve spiraal
beland, waardoor ze altijd maar meer wil afvallen. Wanneer mama de
onaangeroerde lunchpakketten in haar boekentas vindt en ook het boekje in de
badkamer waarin Janne nauwgezet haar gewicht blijft noteren, beseft ze dat het
goed mis is. Er volgt een openhartig gesprek tussen Janne en haar ouders waarin
Janne eindelijk kan uitspreken hoe ‘goor’ ze zich voelt. Haar ouders erkennen
hun verantwoordelijkheid in deze situatie en spreken hun onvoorwaardelijke
liefde uit: ‘Je bent een kanjer. Je was altijd al een kanjer! En wij zijn hartstikke
gek op je!’ Vanaf dat moment zien we Janne voorzichtig weer eten.
In 2020 kreeg de
Noorse Jenny Jordahl voor deze graphic novel in frisse kleuren de Brage-prijs
voor het Beste Kinderboek én de Pondus-Prijs voor de Beste Graphic Novel.
Volkomen terecht, want ze weet zich bijzonder knap in te leven in de
verwarrende obstakels waar een pubermeisje mee geconfronteerd kan worden. Op
een fijngevoelige manier kadert ze Jannes gewichtsproblemen in een klimaat van
groepjesvorming bij de meisjes uit haar klas en, daarmee samenhangend, de
offers die vaak gebracht worden om bij het populaire groepje te mogen horen.
Ook Jannes prille eerste verliefdheid speelt mee op de achtergrond, net als
haar stress voor de toekomstige klasindeling in het eerste middelbaar. Naar het
einde dreigt Jordahl haar geloofwaardigheid te verliezen. Het gesprek met haar
ouders zal Janne ongetwijfeld veel deugd gedaan hebben, maar heeft alleen niet
de kracht om een eetstoornis van die proportie zo plots om te keren.
Soms blijven beelden
langer hangen dan woorden. Deze graphic novel brengt bijzonder sterk in beeld
wat er gebeurt telkens wanneer Janne gekwetst wordt of in een stressvolle
situatie belandt. Aanvankelijk verliezen de prenten dan al hun kleur en worden
donkerblauw, inclusief Janne die vaak holle, witte ogen krijgt. In een latere
fase verschijnt op die momenten ook Jannes beschadigde zelfbeeld als een enorm
zwart, vormeloos wezen, met dezelfde witte ogen en Jannes kapsel. Dit wezen
stimuleert haar om blijven af te vallen, anderen af te snauwen of het herhaalt
de kwetsende opmerkingen van anderen. De dreiging van het wezen laat heel
intens zien hoe ernstig Jannes zelfbeeld eraan toe is.
Krachtig zijn ook de beelden van de ouders die hun dochter
trachten te helpen. Tegen een witte achtergrond zitten ze met gesloten ogen op
hun knieën. Ze proberen het enorme zwarte wezen tussen hen in te knuffelen. Op
de volgende bladzijde is dat wat gekrompen, minder zwart en zien we Jannes
blonde haren tevoorschijn komen. Nog een bladzijde later houden de ouders hun
eigen dochter in hun armen. Ze zijn een nietig kluwen van mensen, zo klein,
helemaal onderaan die witte bladzijde. Liefde verdriet en schuldgevoel, je
voelt het allemaal als je naar deze illustratie kijkt. Het is ontzettend mooi
om te zien hoe krachtig en kwetsbaar tegelijk een gezin kan zijn.
Jenny Jordahl: Wat is
er eigenlijk met jou gebeurd?, Luitingh-Sijthoff, Amsterdam 2021, 216 p. : ill.
ISBN 9789024597697. Vertaling van Hva skjedde egentlig med deg? door Bernadette
Custers. Distributie VBK België
deze pagina printen of opslaan