Vanaf negen jaar
JEUGDBOEKEN NR. 1, JANUARI 2022
Dimitri Leue, Alain Vester (ill.): Kameleonie. Verhalen over Antwerpen en ver daarbuiten
door Jan Van Coillie
9+ - ‘Ik ben
Leonie. Ze zeggen dat ik anders ben. Speciaal.’ Leonie heeft een vreemde
‘aandoening’ die ze ‘kameleonerij’ noemt: met een boek verandert ze in wat ze
leest. Ze leeft zich zo sterk in dat ze het personage zelf wordt.
Zeventien verhalen
vertelt Leonie, waarbij ze de ene keer al meer dan de andere laat zien hoe die
inleving werkt. Neem ‘Lange Wapper’. Vroeger was ze bang voor deze water- en
kwelgeest, maar dat veranderde toen ze begreep dat ze de enge verhalen moest
proberen te beleven door zijn ogen: ‘Sindsdien leef ik mij zo in dat ik hem
word, en niet een van die bange mensen. Dat is inderdaad veel prettiger. Niet
om mensen te kwellen of te pesten, maar dat veranderen in een zwarte kat of een
baby, dat ontroerde mij. Lange Wapper is ook een soort kameleon, net als ik.’
Met dit hoofdstuk
komt het boek wat sputterend op gang. Dat komt omdat het niet echt een verhaal
over Lange Wapper vertelt, maar wel over Leonies angst en hoe ze die overwon.
Ook de bij momenten stroeve stijl maakt dat je niet altijd meegesleept wordt,
ook al spreekt Leonie de lezers af en toe rechtstreeks aan. Soms is de
woordkeus ook vreemd, zoals in het volgende fragment: ‘Toch grappig dat er in
bijna alle landen verhalen over reuzen zijn. Een dat die giganten dus vaak
kinderen eten.’
Het aantrekkelijkste aan het boek is de diversiteit van de verhalen. Leue
selecteerde ze samen met het MAS (het Antwerpse Museum aan de Stroom) uit de
collectie van het museum en de stad voor de tentoonstelling ‘Luister’. Je kunt
de verhalen trouwens herbeleven in een luisterspel in het MAS of je kunt via
een QR-code in het boek de bijbehorende muziek beluisteren. Naast klassieke
Antwerpse volksverhalen over Lange Wapper, Brabo en Antigoon of Quinten Matsijs
biedt het boek een interessant keuze van verhalen uit alle delen van de wereld,
die in een havenstad als Antwerpen elkaar ontmoeten: over de Turkse populaire
komiek Nasreddin Hodja, de Congolese boy Paul Panda Farnana, die opkwam voor
gelijkheid van blank en zwart, Chamunda, de Indische godin van de dood,
Akaguagaankak, de reus van de Inuït, de vliegschildpad uit Ghana, het verhaal over
de eerlijke boer uit Afghanistan of over de Pools-Joodse Mala Zimetbaum, die
omkwam in Auschwitz-Birkenau.
Ondanks de soms wat stroeve passages nemen de meeste
verhalen je wel op sleeptouw. Je voelt de verontwaardiging in de verhalen van
Panda of Mala, je wordt verrast door het slot van ‘Hand om hand’ en vliegt mee
met de ‘vliegschildpad’ en de verbeelding van de vertelster die zich zo goed
kan inleven dat ze ‘overal kan raken’. De enkele lessen die goed in de verhalen
geïntegreerd zijn, blijven wel bij, zoals die bij ‘Jan Olislagers’, de
onversaagde piloot met zeven levens: ‘Door hem weet ik dat ik het nooit mag
opgeven. Ik moet gewoon geloven in mezelf.’ Of de slotles die de kapper uit
Afghanistan geeft dat je sommige gedachten maar beter kunt wegknippen, anders
word je alleen maar ongelukkig. En dan is er natuurlijk de waarheid als een
boek die de ‘verhaalster’ op het einde geeft: ‘Maar gelukkig zijn er verhalen.
Die slaan een brug van de werkelijkheid naar de fantasie.’
Die brug van werkelijkheid naar
fantasie wordt ook geslagen door de intrigerende collages met foto’s en verf
van Alain Vester. De dromerige Leonie op de cover draagt een jurk van wolken
boven een collage van gebouwen en figuren uit de verhalen. Bij ‘Lange Wapper’ schemert
een lange man door in de pels van een kat. Fascinerend is ook het
luchtbombardement in wolken, uitgeknipt in de vorm van de motorrijder die Jan
Olieslagers was. Dit zijn echt kunstwerken om bij weg te dromen of telkens
opnieuw te verdwijnen in de verhalen als de kameleon die elke lezer is.
Dimitri Leue, Alain
Vester (ill.): Kameleonie. Verhalen over Antwerpen en ver daarbuiten,
Davidsfonds/Infodok, Antwerpen 2021, 90 p. : ill. ISBN 9789002272950.
Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan