Peuters en kleuters
JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2021
Oliver Jeffers: Samen gaan bouwen
door Jan Van Coillie
4+ - Na het
succesrijke Samen hier (De Fontein
2018), opgedragen aan zijn zoon, zet Oliver Jeffers zijn kruistocht voor een
betere wereld verder met Samen gaan
bouwen, voor zijn dochter. Beide boeken roepen op tot verdraagzaamheid en
warmte en voeren de verbeelding van de lezers langs hemel en aarde.
Het verhaal begint
met een vraag, die eenvoudig maar doeltreffend interageert met de illustratie
over de dubbele pagina. De woorden ‘Wat zullen we bouwen, jij/ en ik?’ staan
boven een paar kleine en een paar grote handen. De rest van het verhaal laat
zien wat je ‘met goed gereedschap’ kunt maken. Een deur, een huis ‘om in thuis
te komen’, een toekomst, een vesting tegen vijanden (met poort), een toren om
het heelal te bekijken, een weg naar de maan, een boot die niet kapot te
krijgen is, een plek om te schuilen en een vuur om elkaar warm te houden ‘als
na de geboorte’.
De plannen van vader en dochter prikkelen de fantasie en roepen velerlei
emoties op. Knap is hoe Jeffers dit op een heel open en daardoor uitnodigende
manier doet, in een sterke interactie tussen tekst en tekeningen. Om een
toekomst uit te bouwen, maken ze een klok en nemen ze de tijd, wat Jeffers
uitbeeldt door vader en dochter met hun gereedschap een wonderlijk polshorloge
te lijf te laten gaan, waardoor er een stroom voorwerpen uitspuit, die je
verbeelding aan het werk zetten. De vijanden buiten de vesting komen zowel uit
de wereld van de fantasie als uit de realiteit: een zeerover, heks, piraat en
dokter. Je kunt er (kinder)angsten in zien. In de vesting is trouwens een
poort, zodat je de vijand toch binnen kunt laten (je angsten een plaats kunt
geven). De boot die niet kapot kan gaan, krijgt op de prent een enorme vuist
voor de boeg. En bij het kampvuur zitten alle figuren die vader en dochter
ontmoetten terwijl ze van alles bouwden. Die prent doet je terugbladeren, op
zoek naar de personages die je eerder over het oog zag.
De eenvoudige, uiterst beknopte
tekst roept veel op en is soms echt poëtisch, maar bij momenten voor jonge
kinderen wel erg abstract, zoals in de volgende zinnen: ‘We maken herinneringen
voor later, / zodat er altijd een uitweg is’ of ‘We zetten die
lievelingsspullen apart / bij de liefde die we beschermen voor later.’
Het einde van het
boek maakt mooi de cirkel rond met het begin, waarbij de illustratie het
woordje ‘samen’ uit de titel knap in de verf zet. En jawel, het boek gaat over
de samenhorigheid tussen vader en dochter, maar laat uiteindelijk zoveel open
dat je er veel meer in kunt zien en lezen. Het motto én de opdracht (die klein
gedrukt onder het colofon staan) verruimen de boodschap tot een aanklacht tegen
de ongelijkheid en armoede in de wereld, die zoveel mensen beperken in hun
toekomstdromen en -plannen:
‘Je bent enkel vrij om te dromen en plannen te maken (voor
de toekomst) wanneer je niet hoeft te vechten om (vandaag) te overleven. Voor
alle vaders en dochters op deze aardbol wier kansen minder fortuinlijk zijn dan
de onze; ons doel is ze gelijk te maken voor iedereen.’
Wie goed kijkt, kan in het
potlood dat deel uitmaakt van het ‘goed gereedschap’ nog een boodschap
ontdekken: ‘Mightier than the sword’. Of hoe een scherpe pen en een geslepen
potlood de wereld vooruit kunnen helpen.
Oliver Jeffers: Samen gaan bouwen. Plannen voor onze toekomst, De
Fontein, Utrecht 2021, 44 p. : ill. 9789026154799. Vertaling van What We’ll Build. Plans for Our Together Future door Mirjam
Hoekstra. Distriibutie VBK België
deze pagina printen of opslaan