Adolescenten
JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2021
Ana Pessoa, Bernardo P. Carvalho (ill): Mary John
door Marlies van Breda
14+ - Hoewel de Portugese auteur Ana Pessoa
(1982) internationaal al diverse prijzen heeft gewonnen voor haar kinder- en
jongerenromans, is Mary John
haar eerste roman die in het Nederlandse taalgebied verschijnt. Mary John is een adolescentenroman die
vooral meisjes aan zal spreken, omdat de emotionele problemen van de hoofdpersoon
voor hen heel herkenbaar zullen zijn. In een lange brief aan haar jeugdvriend
Júlio beschrijft Maria João alles waarmee zij vanaf haar 12de
geworsteld heeft: de onzekerheid over haar uiterlijk, het gevoel buitengesloten
te zijn, de relatie met haar moeder, haar eerste menstruatie, seksualiteit en
haar onbeantwoorde liefde voor hem.
‘Misschien was dat wel liefde,
Júlio Piraat.
Iemand ondersteboven.’
Vanaf hun allereerste ontmoeting
zijn Júlio en Mary John, zoals hij haar als enige noemt, onafscheidelijk. Als
jonge kinderen spelen ze dat ze piraten zijn, helpt hij haar een handstand
maken en geeft hij haar een eerste kus. Als twaalfjarige is ze verliefd op hem,
maar dan komt Liliana, een vroegwijze dertienjarige, op het pleintje wonen en
verandert alles. Liliana doet er alles aan om Mary John te kleineren: zij noemt
haar kleintje en stelt haar en plein public intieme vragen, waar Júlio om moet
lachen. Hierdoor zondert Mary John zich steeds meer af. Zij voelt zich niet
meer thuis bij haar jeugdvrienden nu Júlio zijn liefde voor Liliane duidelijk
laat blijken.
Als
haar moeder een baan aangeboden krijgt in een andere stad, verandert Mary Johns
leven. Voor het eerst wordt zij geaccepteerd, waardoor zij meer zelfvertrouwen
krijgt. Ze wordt verliefd op Daniel, maar durft het hem niet te laten merken. Nog
steeds speelt haar liefde voor Júlio haar parten. Op het moment dat Daniel haar
liefde beantwoordt, besluit zij Júlio in een brief te laten weten hoe zij zich
de voorgaande jaren gevoeld heeft. Hiermee sluit zij een periode in haar leven
af, waardoor ze open kan staan voor een nieuwe liefde.
In deze typische
coming-of-age-roman staat het afscheid van Júlio symbool voor het beëindigen
van de kindertijd. Het meest typerende voorbeeld hiervan is dat Mary John aan
het eind van het boek haar echte naam gebruikt in plaats van de naam die Júlio
haar gegeven heeft. Daarmee wordt aangetoond dat zij het verleden losgelaten
heeft en klaar is voor een nieuwe levensfase met een nieuwe liefde.
Het verhaal laat niet
alleen inhoudelijk zien hoe Maria João zich ontwikkelt tot een zelfverzekerde
jongvolwassene. Ook het vertelperspectief maakt deze ontwikkeling duidelijk.
Als Maria João haar leven ná de verhuizing beschrijft, ligt de nadruk minder op
het vertellen. De briefpassages worden vaker afgewisseld met dialogen die tonen
hoe het zelfbeeld van Maria João in positieve zin verandert. Deze kanteling
naar een belevende ik-verteller betrekt de lezer bij de gebeurtenissen in het verhaal
en nodigt tevens uit tot zelfreflectie.
Ana Pessoa heeft een prettige schrijfstijl. Haar
taalgebruik is eigentijds, wat jongeren zeker aan zal spreken. De humor en de
korte, soms staccato opgeschreven zinnen maken het boek bovendien geschikt voor
minder ervaren lezers. De in blauw en wit uitgevoerde illustraties van Bernardo
P. Carvalho (1973) die door het boek verspreid in stripvorm of als pagina
vullende tekening de kernscenes weergeven, maken het verhaal eveneens
toegankelijker voor deze lezers.
Het is niet voor het eerst dat auteur en illustrator
samenwerken. In 2012 wonnen zij voor O caderno vermelho da rapariga karateca
(The karate girl’s red notebook)
de Prémio Branquinho da Fonseca en ook het door hen in 2020 uitgegeven Desvio (Detour) sleepte diverse prijzen
in de wacht. Mary John verdient
eenzelfde waardering.
Kortom, de vertaling van Mary
John voegt een tijdloos verhaal
toe aan de romancollectie voor Nederlandstalige adolescenten. Het is te hopen
dat ook de andere romans van deze Portugese auteur in het Nederlands uitgegeven
zullen worden.
Ana Pessoa, Bernardo P.
Carvalho: Mary John, Querido, Amsterdam 2021, 200 p. ISBN 9789045125060.
Vertaling van Mary John door Finne Anthonissen. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan