Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 11, DECEMBER 2020

Tom Pollock: Heartstream

door Henk van Viegen

15+ - ‘Online is waar wij leven, dat weet jij ook’. Deze uitspraak van het personage Evie tegen een van de twee hoofdpersonen, Cat, geeft precies aan waar het in dit spannende gijzelingsdrama om draait. Ieder gevoel, iedere sensatie, iedere gebeurtenis, iedere aanval op iemand, iedere verdediging staat in een seconde online en wordt eindeloos en internationaal gedeeld. Identiteiten worden gecreëerd, gekoesterd en even gemakkelijk meedogenloos afgebrand.   

Evie en Cat zijn twee belangrijke leden van een fandom rond de waanzinnig populaire boysband The Everlasting. Ze hebben daarbinnen veel succes met fanfictie (Cat is vooral de schrijfster, Evie de techneut), waarin de twee belangrijkste bandleden Rick en Nick een relatie hebben. Een en ander wordt dus ingewikkeld als Cat een verhouding met Rick krijgt, dat kan ze namelijk niet delen met Evie, die geheel met social media verweven is. Dan raakt Cat zwanger van Rick. De fans moeten niets hebben van dergelijke ‘elementen’ uit de werkelijkheid , die koesteren immers hun verhaal. Rick laat haar, klassiek gegeven, zitten, Evie heeft een heel ander soort verraad gepland. Cat verdwijnt in een psychiatrische inrichting.
 
Het andere hoofdpersonage van de roman is Amy. Zij is bijna van de ene op de andere dag heel populair geworden nadat ze gebruik is gaan maken van de zogenaamde heartstream-app. Daarmee kun je direct je gevoelens streamen en delen. Op de dag dat ze, voor de rest van het gezin, thuiskomt van haar moeders begrafenis (ook geheartstreamd), blijkt dat huis bezet en ‘bedraad’ te zijn door een vrouw in een bomvest, die zich Polly noemt.  
 
Om en om krijgt de lezer de voorgeschiedenis van Cat (want zij is die Polly) en Amy, op een gegeven moment blijken die sterk en onherroepelijk met elkaar verbonden. Dat van Amy speelt helemaal in het heden, tijdens de gijzeling, met wat terugverwijzingen naar haar jonge jaren en de ziekte en dood van haar moeder. Dat van Cat begint zo’n 20 jaar terug, als ze vriendinnen is met Evie. Pollock doet dat in drie overzichtelijke delen, met significante titels. In het eerste deel ontwikkelt zich de plot, in deel twee worden het kwaad en het verraad beschreven. In deel drie (‘Heb iedereen lief, vertrouw er een paar’) daveren we, met soms wat lastig te volgen wendingen, naar een positieve afronding. Met een schitterend slotbeeld, en een even mooie slotzin, waarin twee verbonden, échte harten. Pollock hecht niet alles af, zoals dat hoort in een boek voor wat oudere lezers. Die kunnen dus hun eigen epiloog schrijven.  
 
Net als in zijn vorige bekroonde young adult-roman Wit konijn, Rode wolf is Pollocks aanpak er een van gas geven en hyperen. Vooral de Cat-stukken hebben een straffe vaart. Harten hebben het zwaar te verduren. Dat het hart van Cat het nog doet aan het eind, is bijna een raadsel. ‘Als een gigantische kurk kwam mijn hart onder in mijn keel vast te zitten’,’ Ik had het gevoel dat mijn hart van zijn plek in mijn borst was gevallen en samen met al mijn andere organen rammelde in mijn onderbuik’ enz. Ook dat van Amy moet eraan geloven: ‘Mijn hart gaat tekeer als een heipaal en pompt bloed door mijn gewonde tong en mijn mond in’.
 
Inhoudelijk is Heartstream minder complex dan zijn voorganger. Gebleven is het fantasy-karakter, vooral de aandacht voor neurologische experimenten. Opvallend is ook deze keer de (bedenkelijke) rol van het moederpersonage. Wat ze ook verbindt, is de mogelijkheid voor hun hoofdpersonen het leven een positieve wending te geven.
 
De Engelse cover en de titel zijn ook gebruikt voor de Nederlandstalige editie. Het woord ‘streamen’ is ingeburgerd, en de afbeelding geeft perfect weer waar het hier om draait: de hitte van de app als je ’m aan hebt staan tijdens heftige gevoelens en grote aantallen volgers. Maar de afbeelding is ongetwijfeld ook een uitdrukking van de centrale positie die de smartphone inneemt, en nog meer zal gaan innemen in onze maatschappij. In de woorden van Cat: ‘de telefoon is tegenwoordig het venster van de ziel.’ ‘Tegenwoordig’ is dan ergens in en na de jaren ‘60 van deze eeuw.  
 
Wordt het boek daarmee een dystopie of is hier meer sprake van een ‘gewone’ toekomstroman? Laten we het houden op: een thriller die in de redelijk nabije toekomst speelt, met dystopische trekken. Het gaat hier immers om een uitvergroting van iets vrij bedenkelijks wat in het heden al goed te zien is, namelijk de enorme macht van social media. Amy leeft een tamelijk onzichtbaar leven, tot ze besluit de heartstream-app te gaan gebruiken. Voor het eerst sinds heel lang voelt ze zich daarna verbonden met de wereld. Cat is juist losgekoppeld van de wereld, en moet nu een daad stellen om te bewijzen dat ze ertoe doet, dat ze echt is. Met dat laatste wordt de lezer herinnerd aan de manier waarop de fans Ricks stardom scanderen tijdens concerten van The Everlasting: ‘Rick is echt! Rick is echt! Rick is echt!’ Nou, in het heden zijn allebei echt genoeg, en een confrontatie komt eraan: Rick is jaren na zijn bandleven burgemeester van Londen geworden, hij begeleidt de gijzelingsoperatie. Pollock maakt hier nog leuk een actueel punt zichtbaar: ‘Roem als paspoort naar de macht, naar alles’.[‘ ….] Reagan. Toen Schwarzenegger, toen Trump. Het was slechts een kwestie van tijd voordat het hier zou komen.’
 
Pollock heeft het verder niet nodig gevonden een heel andere wereld te bedenken. Het fandom, de manier waarop de politie het huis van de gijzeling benadert, het gezinsleven, het is allemaal beschreven op een manier die ook gemakkelijk past in het nu. Een stevige dystopie zou ook beter niet zo happy kunnen eindigen als hier het geval lijkt. Daar heeft Pollock echter geen zin in. Zijn young adult-boeken zijn geëngageerd en tonen de gevaren van de (toekomstige) wereld, maar jongeren dienen er wel troost uit te kunnen putten.  
 
Tom Pollock: Heartstream, Gottmer, Haarlem 2020, 350 p. ISBN 9789025773687. Vertaling van Heartstream door Dennis Keesmaat. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri