3+ - Julian en zijn oma nemen na een bezoek
aan het zwembad de metro naar huis. Na hen stappen ook drie zeemeerminnen in.
Of beter, vrouwen uitgedost als zeemeermin, maar voor Julian zijn ze echt,
zoals in zijn boek.
Hij kijkt gefascineerd naar de fraai uitgedoste dames en
vervolgens vult het metrostel zich met bruisend water. Julian trekt zijn kleren
uit en voert, ongetwijfeld geïnspireerd door Disney’s Little Mermaid, een exuberante onderwaterdans uit, om even later verrukt
vast te stellen dat hij een vissenstaart gekregen heeft.
Dan haalt oma Julian uit zijn dromen: ‘Kom, lieverd. Dit is
onze halte’. De zeemeerminnen wuiven hen na. Julians verbeelding is nu helemaal
ontbonden en thuis gaan opnieuw de kleren uit. Hij sloopt een potplant om een
passende hoofdtooi te maken en het gordijn kan prima dienen als staart. Met nog
wat bloemetjes en een streepje lipstick transformeert hij zichzelf tot een
prachtige meermin. Oma is niet gelukkig met wat ze ziet en Julian blijft
vertwijfeld alleen. Maar even later is oma terug en ze geeft hem een geschenk.
Eentje waar Julian in zijn leven goed mee verder kan, lijkt mij.
Julian is een
zeemeermin is Jessica Love’s debuut, en wat een voltreffer! De ervaringen
van een transgender en, in het spoor daarvan, interesse in de wereld van dragqueens
lagen aan de basis van dit boek. De meerminnen in de metro zijn, aldus het
verhaal in de prenten, onderweg naar de Coney Island Mermaid Parade, die in New
York elk jaar de zomer inluidt. Het is een evenement waarop iedereen
uitgenodigd wordt tot ongeremde zelfexpressie, waar niemand wordt aangekeken op
wie hij is of wil zijn. Een parade dus waar de LGBT-gemeenschap zich graag bij
aansluit. In de tekst is hier allemaal geen sprake van. Wie de Mermaid Parade
niet kent, zal de prenten wellicht interpreteren als een uiting van kinderlijke
fantasie. En dat werkt ook prima. Dit boek heeft dan ook veel meer te bieden
dan het thema van genderidentiteit.
Oma geeft Julian een halssnoer cadeau nadat ze zijn
verkleedpartij heeft ingeschat, waarmee ze bevestigt dat hij mag zijn wie hij
is. Ze is een bijzonder personage en de prenten van haar zijn van gevoel doortrokken.
Je ziet een vrouw die geleefd heeft, die onuitgesproken zorgen met zich meedraagt
en zwijgzaam doet wat ze moet doen. In haar eentje voor Julian zorgen bijvoorbeeld,
wat ze met een groot hart en veel wijsheid doet. Love toont een grote finesse
in het uitdrukken van gemoedstoestanden wanneer ze oma’s doorgaans wat stugge blik
vriendelijk en warm op haar kleinzoon laat vallen.
Love’s penseelstreek is zacht, dynamisch en trefzeker. Een
prent die me frappeerde, is deze van Julian en zijn oma op weg naar de parade.
Langs de straat staan twee coole meiden tegen een bakstenen muur. Met een drankje
in de hand bekijken ze met onverschillige distantie de passanten. Een van de
voorbijgangers is een oude man op wandel met twee schoothondjes. Kleurrijke
short aan, zomers hemd over zijn bolle buikje gespannen en de schriele benen in
witte kniekousen gestoken. Het is een momentopname uit het dagelijks leven zoals
een straatfotograaf ze zou vastleggen. En zoals in de beste traditie van de
straatfotografie houdt dat ene welgekozen moment verhalen in. De lezer is
uitgenodigd om ze te ontdekken.
Misschien is straatfotografie wel een inspiratie geweest voor
Love. Ik moest bij de prent van de kinderen die spelen in de waterstraal van
een opengedraaide brandkraan denken aan de bekende foto van Magnumfotograaf
Leonard Freed uit 1963 in Harlem: ‘Fire
Hydrant’. Dat hoeft niet zo te zijn natuurlijk.
Kinderen die op straat in het water spelen, behoort hoe dan ook tot de karakteristieke beelden van New York, waar sinds meer dan een eeuw in het heetst van de zomer
de brandkranen opengaan. En historisch is natuurlijk ook de uitzinnige maskerade van de
Mermaid Parade. Het is Love prachtig gelukt om in al deze
prenten de hartklop van het leven in zijn vele uitdrukkingsvormen
te laten voelen.
Het verhaal van Julian en zijn
oma wordt vooral gedragen door de prenten. Voor je de eerste registrerende regels
leest – ‘Dit is Julian en zijn oma. // Dit zijn zeemeerminnen.’ --, is al een stuk
van het verhaal in beeld gebracht, beginnend op de binnenkant van de cover en
over de titelbladzijde heen. Maar Love zet de schaarse tekst vernuftig in om een
mooie spanning te creëren tussen realiteit en fantasie. De zeemeerminnen op de prent
zijn verklede dames, maar in de tekst, en voor Julian, zijn ze echt. Een paar
bladzijden verder heb je die spanning opnieuw, wanneer Julian en oma de spelende
meisjes bij de brandkraan passeren:
‘Oma, zag je die zeemeerminnen?’
‘Ik zag ze, lieverd.’
Fantasie en realiteit worden ook met elkaar verbonden in
beeldverwijzingen: in zijn droombeelden aan het begin van het verhaal krijgt
Julian van een wonderlijke blauwe vis een halssnoer. Zijn oma draagt een jurk
in hetzelfde blauw en met dezelfde motiefjes als zij hem een halssnoer geeft.
En wat dacht je van deze: op de schutbladen vooraan staat een grote prent van
het zwembad. Oma en haar vriendinnen houden zich veilig aan de kant vast
terwijl Julian in het water onderduikt. Op het achterplat heeft Julian de dames
in badpak tot zeemeerminnen getransformeerd. Geen badranden meer hier en ook
geen schroom, ze dalen bevrijd in de diepte af met een opgetogen Julian tussen
hen in.
Dit knappe, onbevangen
prentenboek is met een groot inzicht in de mens gemaakt en biedt veel stof tot
nadenken. Het laat zich op meerdere manieren lezen en kan dan ook lezers van
verschillende leeftijden boeien. Jessica Love kreeg er de Klaus Fugge award voor, een bekroning
voor beloftevolle nieuwkomers in het genre van het prentenboek.
Jessica
Love: Julian is een zeemeermin, Randazzo, Ootmarsum 2019, 32 p. : ill. ISBN 9789493007055.
Vertaling van Julian is a Mermaid. Distributie Baeckens Books
deze pagina printen of opslaan