Wankel
verder gaan
9+ - Met Een kleine kans
schreef Marjolijn Hof een literair en leesbaar boek, dat dit jaar dan ook
bekroond werd met de Gouden Uil Jeugdliteratuur en de publieksprijs van de
jonge lezer. Een kleine kans haar
debuut noemen, vindt Hof zelf een beetje bedriegerij. De voormalige bibliothecaresse
is immers al enkele jaren actief als schrijfster van prentenboeken, wat volgens
haar dezelfde mate van concentratie en vakmanschap vergt als het schrijven van
een 10+ boek. Zelf is ze blij dat de druk al wat van de ketel is, aangezien
haar volgende boek voor deze lezersgroep al in de boekhandel ligt. Voor het
schrijven van Oversteken kon ze in
alle rust nog "IJslandgek" worden, zoals ze zelf zegt. Hof maakte nl. een indrukwekkende
rondreis op IJsland, las talloze IJslandse saga's en zette zich vervolgens
geïnspireerd weer aan het schrijven.
De moeder van de
12-jarige Meta heeft alweer een nieuwe vriend. Meta weet echter al hoe het zal
aflopen, want haar moeder past niet zo goed bij iemand anders. Voor Meta hoeft
eender welke "vriendjesvader" dan ook helemaal niet. Bjarni heeft dan
wel een rare naam, hij blijkt voorlopig toch niet zo vervelend te zijn als de
vorige vriendjes. Hij noemt haar alvast niet 'Meetje' en ze ziet hem nooit in
zijn onderbroek. Toch vraagt Meta zich af waarom Bjarni niet in IJsland is
gebleven, in al die weidsheid die Meta en haar moeder volgens hem een keertje
zouden moeten zien. Voor weinig mensen op veel ruimte en vakantie met Bjarni
bedankt Meta echter feestelijk. Dan geeft Bjarni haar moeder een zoen, en lees
je:
"'Het
wordt een prachtige vakantie'. Ik begreep niet zo goed wat er gebeurde. Eerst
hadden we alleen maar gepraat over IJsland. En nu gingen we er opeens echt naar
toe. 'En Frankrijk dan?' 'Frankrijk kan altijd nog,' zei mijn moeder."
Tijdens hun
avontuurlijke tocht op IJsland blijkt die Bjarni meer dan mee te vallen en Meta
ontdooit, opgewarmd door de bloeddorstige IJslandse saga's die Bjarni heerlijk
uit zijn mouw schudt. Door het avontuurlijk oversteken van rivieren op blote
voeten met hun beidjes of met de jeep, steken Meta en Bjarni ook gevoelsmatig
naar elkaar over. Maar de moeder van Meta blijft bij deze oversteek achter. Zij
moet vaststellen dat ze van bloed en van koude niets moet weten en dat ze haar
Franse vakantie mist. Tussen haar en Bjarni gaat het op vakantie dan ook goed
mis.
Op een
nacht hoort Meta in de andere tent wat al hun vijfde ruzie is, een ruzie waarin
zij tweeën beslissen dat de vakantie stopgezet zal worden. En dat terwijl Meta
zich zo uitslooft om deze vakantie te laten werken: ze zingt liedjes, ze had
gezegd dat de watervallen zó mooi en zó bijzonder waren... "En ondertussen
waren zij de boel aan het verpesten." Ze wordt zo boos dat ze naar buiten
moet en in haar eentje begint te lopen door de IJslandse vlakte en rivieren. Ze
wordt gelukkig teruggevonden, maar ze was wel bijna dood geweest! De reis gaat
voorlopig door, want dat wil Meta zo graag. Nu ze daarvoor heeft gezorgd, wil
Meta er ook voor zorgen dat de relatie tussen haar moeder en Bjarni zal
doorgaan. Maar hoe? Verder rijden is voorlopig het enige wat erop zit:
"Zolang we bleven rijden, gingen we verder. Mijn moeder, Bjarni en
ik."
Met Oversteken kruipt
Marjolijn Hof opnieuw op een geslaagde en complete wijze in het hoofd van een
jong meisje met een opvallende naam. Geboeid volg je Meta's gedachten en
gevoelens doorheen een aantal thema's, die voordien ook Kiek in Een kleine kans beheersten: de angst om
iemand te verliezen, vermist worden, (bijna) doodgaan, de verwerking van het
gevoel van kinderlijke machteloosheid en de daarmee samenhangende ernstige
pogingen om macht over het gebeuren te verwerven, het verschil tussen denken en
doen, en de kracht en het onvermogen van communicatie, zowel voor volwassenen
als voor kinderen. Hof hanteert daarbij met dezelfde zwier de bevattelijke
humoristische beeldspraak van Een kleine kans, waardoor ze er opnieuw in slaagt
zware emoties luchtig en grappig in beeld te brengen.
Toch
schreef Hof niet tweemaal hetzelfde boek. Oversteken
werd een 'volwassener' boek, in verschillende opzichten. Het bevat het bekende
thema van veranderende meisjes, vanuit een originele psychologische invalshoek:
"Ik hoopte dat ze niet zou gaan praten over ongesteld worden of borsten
die ik zou gaan krijgen. Want die veranderingen bedoelde ik niet. Ik bedoelde
iets anders, maar wat het precies was kon ik niet uitleggen. Het was niet iets
in mezelf, maar iets buiten mezelf. Het leek alsof de wereld langzaam in de
knoop raakte." Meta ervaart tijdens haar reis op IJsland dat ze plots
anders tegen de dingen en tegen haar moeder en Bjarni gaat aankijken. Dat besef
laat zekerheden in het leven wankelen, maar geeft ook een gevoel van identiteit
en macht.
Meta
werkt haar machtspogingen om de scheiding van de twee volwassenen tegen te
houden ook niet meer zo concreet uit als Kiek deed in haar situatie. Meta is
ouder en maakt een grote psychologische oversteek door. Ze leert aanvaarden tot
waar haar macht en haar begrip over liefde (nog maar) gaan en overwint ook het
loyaliteitsconflict met haar moeder. "Dit is een verhaal over
trollenbrood. En over twee verschillende stenen. Maar dat snapte ik zelf ook
pas aan het eind," zegt Meta bij de aanvang van het boek.
Daarnaast wordt het hoofdverhaal in een ander land geplaatst. Oversteken is in dat opzicht ook een
reisverhaal, met gewaagd veel aandacht voor de eigenheid van het gastland.
IJsland komt werkelijk tot leven in zijn groene en witte ruimte, en in zijn
leegte. Om de aandacht van de lezer erbij te houden, duikelt Meta, naast al
haar psychologische omwentelingen, weliswaar ook lijfelijk in een aantal
avonturen. Hof laat Bjarni de sage van de sterke Grettir vertellen, waardoor de
spoken en de schurken van IJsland werkelijk rond Meta's tent sluipen. Meta's
oorspronkelijke verveling kantelt, en daarmee wordt ook de interesse van de
lezer tijdig gevoed. De indrukwekkende IJslandse natuurfenomenen worden
bovendien omzeild noch educatief benaderd, maar komen tevoorschijn uit de mond
van het rare, kleine kereltje Oscar die ze onderweg ontmoeten, en die eigenlijk
amateur-vulkanoloog blijkt te zijn. Mooie vondsten van de schrijfster, die
hierdoor op een geslaagde wijze uit dit IJslandse avontuur komt.
Met Oversteken schreef
Marjolijn Hof opnieuw een literair en meer dan leesbaar 'volwassen' boek.
Jeugdliteratuur ontgroeit zichzelf bij deze schrijfster, die met haar
inspirerende visie op kinderen, lezers van alle leeftijden geboeid aan haar
zijde houdt. Uitkijken naar het volgende verhaal, waarover we voorlopig alleen
nog maar weten dat het over een jongetje zal gaan...
Marjolijn Hof:
Oversteken, Querido, Amsterdam 2007, 125 p. ISBN 9789045104201
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp
deze pagina printen of opslaan