Vanaf negen jaar

Marjolijn Hof: Oversteken

door Ann Vertongen

Wankel verder gaan

9+ - Met Een kleine kans schreef Marjolijn Hof een literair en leesbaar boek, dat dit jaar dan ook bekroond werd met de Gouden Uil Jeugdliteratuur en de publieksprijs van de jonge lezer. Een kleine kans haar debuut noemen, vindt Hof zelf een beetje bedriegerij. De voormalige bibliothecaresse is immers al enkele jaren actief als schrijfster van prentenboeken, wat volgens haar dezelfde mate van concentratie en vakmanschap vergt als het schrijven van een 10+ boek. Zelf is ze blij dat de druk al wat van de ketel is, aangezien haar volgende boek voor deze lezersgroep al in de boekhandel ligt. Voor het schrijven van Oversteken kon ze in alle rust nog "IJslandgek" worden, zoals ze zelf zegt. Hof maakte nl. een indrukwekkende rondreis op IJsland, las talloze IJslandse saga's en zette zich vervolgens geïnspireerd weer aan het schrijven.

De moeder van de 12-jarige Meta heeft alweer een nieuwe vriend. Meta weet echter al hoe het zal aflopen, want haar moeder past niet zo goed bij iemand anders. Voor Meta hoeft eender welke "vriendjesvader" dan ook helemaal niet. Bjarni heeft dan wel een rare naam, hij blijkt voorlopig toch niet zo vervelend te zijn als de vorige vriendjes. Hij noemt haar alvast niet 'Meetje' en ze ziet hem nooit in zijn onderbroek. Toch vraagt Meta zich af waarom Bjarni niet in IJsland is gebleven, in al die weidsheid die Meta en haar moeder volgens hem een keertje zouden moeten zien. Voor weinig mensen op veel ruimte en vakantie met Bjarni bedankt Meta echter feestelijk. Dan geeft Bjarni haar moeder een zoen, en lees je:  

"'Het wordt een prachtige vakantie'. Ik begreep niet zo goed wat er gebeurde. Eerst hadden we alleen maar gepraat over IJsland. En nu gingen we er opeens echt naar toe. 'En Frankrijk dan?' 'Frankrijk kan altijd nog,' zei mijn moeder."  

Tijdens hun avontuurlijke tocht op IJsland blijkt die Bjarni meer dan mee te vallen en Meta ontdooit, opgewarmd door de bloeddorstige IJslandse saga's die Bjarni heerlijk uit zijn mouw schudt. Door het avontuurlijk oversteken van rivieren op blote voeten met hun beidjes of met de jeep, steken Meta en Bjarni ook gevoelsmatig naar elkaar over. Maar de moeder van Meta blijft bij deze oversteek achter. Zij moet vaststellen dat ze van bloed en van koude niets moet weten en dat ze haar Franse vakantie mist. Tussen haar en Bjarni gaat het op vakantie dan ook goed mis.  

Op een nacht hoort Meta in de andere tent wat al hun vijfde ruzie is, een ruzie waarin zij tweeën beslissen dat de vakantie stopgezet zal worden. En dat terwijl Meta zich zo uitslooft om deze vakantie te laten werken: ze zingt liedjes, ze had gezegd dat de watervallen zó mooi en zó bijzonder waren... "En ondertussen waren zij de boel aan het verpesten." Ze wordt zo boos dat ze naar buiten moet en in haar eentje begint te lopen door de IJslandse vlakte en rivieren. Ze wordt gelukkig teruggevonden, maar ze was wel bijna dood geweest! De reis gaat voorlopig door, want dat wil Meta zo graag. Nu ze daarvoor heeft gezorgd, wil Meta er ook voor zorgen dat de relatie tussen haar moeder en Bjarni zal doorgaan. Maar hoe? Verder rijden is voorlopig het enige wat erop zit: "Zolang we bleven rijden, gingen we verder. Mijn moeder, Bjarni en ik."

Met Oversteken kruipt Marjolijn Hof opnieuw op een geslaagde en complete wijze in het hoofd van een jong meisje met een opvallende naam. Geboeid volg je Meta's gedachten en gevoelens doorheen een aantal thema's, die voordien ook Kiek in Een kleine kans beheersten: de angst om iemand te verliezen, vermist worden, (bijna) doodgaan, de verwerking van het gevoel van kinderlijke machteloosheid en de daarmee samenhangende ernstige pogingen om macht over het gebeuren te verwerven, het verschil tussen denken en doen, en de kracht en het onvermogen van communicatie, zowel voor volwassenen als voor kinderen. Hof hanteert daarbij met dezelfde zwier de bevattelijke humoristische beeldspraak van Een kleine kans, waardoor ze er opnieuw in slaagt zware emoties luchtig en grappig in beeld te brengen.

Toch schreef Hof niet tweemaal hetzelfde boek. Oversteken werd een 'volwassener' boek, in verschillende opzichten. Het bevat het bekende thema van veranderende meisjes, vanuit een originele psychologische invalshoek: "Ik hoopte dat ze niet zou gaan praten over ongesteld worden of borsten die ik zou gaan krijgen. Want die veranderingen bedoelde ik niet. Ik bedoelde iets anders, maar wat het precies was kon ik niet uitleggen. Het was niet iets in mezelf, maar iets buiten mezelf. Het leek alsof de wereld langzaam in de knoop raakte." Meta ervaart tijdens haar reis op IJsland dat ze plots anders tegen de dingen en tegen haar moeder en Bjarni gaat aankijken. Dat besef laat zekerheden in het leven wankelen, maar geeft ook een gevoel van identiteit en macht.  

Meta werkt haar machtspogingen om de scheiding van de twee volwassenen tegen te houden ook niet meer zo concreet uit als Kiek deed in haar situatie. Meta is ouder en maakt een grote psychologische oversteek door. Ze leert aanvaarden tot waar haar macht en haar begrip over liefde (nog maar) gaan en overwint ook het loyaliteitsconflict met haar moeder. "Dit is een verhaal over trollenbrood. En over twee verschillende stenen. Maar dat snapte ik zelf ook pas aan het eind," zegt Meta bij de aanvang van het boek.

Daarnaast wordt het hoofdverhaal in een ander land geplaatst. Oversteken is in dat opzicht ook een reisverhaal, met gewaagd veel aandacht voor de eigenheid van het gastland. IJsland komt werkelijk tot leven in zijn groene en witte ruimte, en in zijn leegte. Om de aandacht van de lezer erbij te houden, duikelt Meta, naast al haar psychologische omwentelingen, weliswaar ook lijfelijk in een aantal avonturen. Hof laat Bjarni de sage van de sterke Grettir vertellen, waardoor de spoken en de schurken van IJsland werkelijk rond Meta's tent sluipen. Meta's oorspronkelijke verveling kantelt, en daarmee wordt ook de interesse van de lezer tijdig gevoed. De indrukwekkende IJslandse natuurfenomenen worden bovendien omzeild noch educatief benaderd, maar komen tevoorschijn uit de mond van het rare, kleine kereltje Oscar die ze onderweg ontmoeten, en die eigenlijk amateur-vulkanoloog blijkt te zijn. Mooie vondsten van de schrijfster, die hierdoor op een geslaagde wijze uit dit IJslandse avontuur komt.

Met Oversteken schreef Marjolijn Hof opnieuw een literair en meer dan leesbaar 'volwassen' boek. Jeugdliteratuur ontgroeit zichzelf bij deze schrijfster, die met haar inspirerende visie op kinderen, lezers van alle leeftijden geboeid aan haar zijde houdt. Uitkijken naar het volgende verhaal, waarover we voorlopig alleen nog maar weten dat het over een jongetje zal gaan...  

Marjolijn Hof: Oversteken, Querido, Amsterdam 2007, 125 p. ISBN 9789045104201

Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp

deze pagina printen of opslaan



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri