Peuters en kleuters

Leen Van den Berg, Kaatje Vermeire (ill.): De vraag van Olifant

door Jürgen Peeters

5+ - Behalve de bijzonder fraaie vormgeving vertonen ook de titel en het thematische opzet van Leen van den Bergs nieuwe prentenboek duidelijke parallellen met eerder werk, en wel het in 2007 verschenen De vraag van Eend. In dit ontroerende, licht filosofische prentenboek vraagt Eend, die recentelijk haar kuiken verloor, zich af waarheen je gaat ‘als je dood bent’.
 
De vraag van Olifant opent zowel inhoudelijk als visueel opvallend positiever. Tijdens hun jaarlijkse samenkomst trachten de dieren zinvolle, doordachte antwoorden te vinden op elkaars prangende vragen. Ditmaal fungeert de mier als gespreksleider, wat in de illustraties knap verbeeld wordt door met de mier geassocieerde eigenschappen als werklust en ijver centraal te stellen. De langverwachte, wat schutterig gestelde vraag van Olifant — ‘Hoe weet je dat je van iemand houdt?’ — wordt door de mier vlijtig in ‘het boek van de moeilijke vragen’ genoteerd. Een panel, exclusief bestaande uit flora, fauna en natuurelementen probeert de vraag naar best vermogen te beantwoorden. Een opvallende figuur is hier Sneeuwwitje, in haar handen een bloedrode appel als verzinnebeelding van onuitgesproken verlangens en hartstochten.  
 
Spitsvondige en doordachte interpellaties (dankzij de liefde voelt de muis zich zo groot en sterk als een olifant, de wolken drijven zelfs na brullen en knetteren steeds weer dezelfde kant op) worden afgewisseld met eerder voorspelbare, zogenaamd literair interessante vondsten (de appelboom zet zijn geliefde de zon graag in het zonnetje, de appel gaat letterlijk blozen van zijn liefste).  
 
Kaatje Vermeires illustraties vormen hier een expansie van kleur: allerhande verliefde paartjes uit het dierenrijk worden in rood en rozetinten gevat, zonder dat de prenten zeemzoet overkomen. Olifant laat alle antwoorden wel tot zich doordringen, maar zonder echt te repliceren of zelfs participeren aan het gesprek verdwijnt hij weer. Via een nogal bruuske overgang focust Van den Berg vervolgens op de gevoelswereld van de mier, wiens rationalisme sterk contrasteert met de geromantiseerde denkbeelden van de andere dieren.  
 
Wat in de tekst nogal expliciet verwoord wordt, krijgt in Vermeires illustraties een veel suggestievere invulling: de werklustige mier, die wel vlijtig alle antwoorden noteert maar niets echt tot zich laat doordringen, blijft plotseling moederziel alleen achter, in haar handen slechts de roze bloem die Olifant op de allereerste prent nog smachtend vasthield. Het zijn dan ook voornamelijk de rijkgeschakeerde illustraties die alle aandacht opeisen. De royaal geïllustreerde voorflap toont een wat mysterieus aandoende vrouwenfiguur, languit liggend op het voorhoofd van olifant, omringd door allerhande dieren die tot in de kleinste details zijn uitgewerkt. Behalve een eyecatcher van formaat biedt het een fascinerend portret, dat letterlijk tot verdere exploratie van dit prentenboek uitnodigt. De allereerste prenten roepen omwille van de unheimliche sfeerschepping duidelijke reminiscenties op aan Vermeires debuut in De vrouw en het jongetje. Opnieuw domineren groteske figuren en donkere tinten, al vermijden speelse details (Olifant heeft bijvoorbeeld een stoel op z’n hoofd waarop mier later plaatsneemt) een te melancholische toonzetting. Van duistere, wat schimmige prenten evolueren de illustraties naar steeds meer kleurrijke portretten, met een rijkgeschakeerde en gedetailleerde uitwerking die sterker aansluit bij de thematiek, namelijk de liefde. De unieke dierenportretten getuigen van een gedegen studie en opmerkelijk observatievermogen, maar tonen onmiskenbaar de eigenzinnige hand van de kunstenaar, die het geheel een eigen toets verleent.
 
Precies die krachtige, beeldende expressie doet dan weer denken aan Vermeires illustraties in Mare en de dingen, bij tekst van Tine Mortier. En zo vormen de illustraties in De vraag van Olifant een uitgekiende symbiose van zowel de donkerte en bevreemding uit Vermeires debuut als de kleurrijke prenten in Mare en de dingen. Interessant ook hoe Vermeire in Olifants relaas met haar kleurenpalet evolueert van donkerte naar licht; een evolutie die toevallig ook haar groei en ontwikkeling als illustrator weerspiegelt.

Leen Van den Berg, Kaatje Vermeire: De vraag van Olifant, De Eenhoorn, Wielsbeke 2011, 28 p. : ill. ISBN 9789058387233
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 

U kunt de volledige tekst lezen in .

deze pagina printen of opslaan