Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018

Bouke Billiet, Marjolein Pottie (ill.): De ijsbeer en de nacht

door Katrien Maris

3+ - De ijsbeer lijdt aan slapeloosheid. Zijn knuffeldekentje achter zich aan slepend, dwaalt hij door de nacht. Hij vraagt raad aan de poolvos, de haas en twee kippenzussen. Ze vertellen welwillend over hun slaapgewoonten, maar voor de ijsbeer lijken die toch niet zo geschikt. Daarna ontmoet hij de eendagsvlieg, klopt aan bij de ronkende marmot en spreekt de zaagvis, de egel en de tortelduiven aan. Niemand kan hem helpen. Hij probeert verschillende slaaphoudingen uit. Even lijkt het hem te lukken op één poot, zoals een flamingo, maar hij blijft uiteindelijk toch wakker. Doodmoe en ten einde raad sjokt de ijsbeer verder tot hij opnieuw voor zijn huis staat. Hij kruipt in bed en probeert zich de verschillende slaaprituelen waarover de dieren hem in de loop van de nacht verteld hebben, te herinneren. In een mum van tijd slaapt hij.

Op een eenvoudige, humoristische manier laat Bouke Billiet de allerkleinsten kennismaken met uiteenlopende slaaprituelen. Doorheen de eenvoudige verhaalstructuur valt op hoezeer Billiet ervan houdt om met de betekenis van taal te spelen. Wanneer de ijsbeer bijvoorbeeld raad wil vragen aan de eendagsvlieg, wordt de pijnlijke en tegelijkertijd grappige situatie extra in de verf gezet doordat hij zich op het nippertje bedenkt en beschaamd mompelt: ‘Nee, niks. Laat maar.’ Billiet doet er nog een schepje bovenop door te beschrijven hoe de vlieg zich weg haast omdat hij nog veel te doen heeft.  
Bij guitige woordspelingen, zoals de zaagvis die niks zinnigs zegt en de egel die geprikkeld reageert, zullen vooral oudere kleuters even verder nadenken. Uitdrukkingen zoals ‘slapen als een roos’, ‘slapen als een blok’ en ‘met de kippen op stok’ worden hier omgezet in concrete slaaphoudingen, die de arme ijsbeer echter geen ook soelaas brengen. Na al deze taalspelletjes, kan het enigszins flauwe einde de opgewekte verwachting niet inlossen. De ijsbeer begint aan een opsomming van alle tips die hij gekregen heeft en valt gewoon in slaap. Een speelse talige knipoog blijft hier uit.
 
Dit boek ontstond tijdens een verblijf van Bouke Billiet en Marjolein Pottie in Zweden. De Scandinavische invloeden zijn duidelijk terug te vinden in Potties illustraties. De nachtelijke wandeling van de ijsbeer speelt zich af onder een inktzwarte hemel in een verlaten sneeuwlandschap met opvallend veel naaldbomen. Zijn rode houten huis in de achtergrond met de uitgesproken witte raam-en deuromlijstingen doen typisch Zweeds aan. Het kleurenpalet is beperkt en vrij sober: wit, zwart, donkerrood, donkergroen en blauw. Hierdoor stralen de illustraties een zekere rust uit. Pottie versterkt deze rust door voornamelijk te focussen op de weergave van de dieren, zonder de prenten te overladen met details.
 
De hoge aaibaarheidsfactor van het verhaal is vooral te danken aan de sprankelende manier waarop Marjolein Pottie de ijsbeer gestalte geeft. Het lijkt alsof hij ruw op een wit blad werd geschetst met dik, zwart waskrijt en daarna uitgeknipt en in de illustraties geplakt. Deze collagetechniek geeft hem iets onbeholpen en weerloos, alsof hij per ongeluk in het verhaal terechtkwam. Zijn enorme grootte en omvang worden extra benadrukt doordat hij in een aantal prenten niet volledig op het blad past. Dan is alleen de bovenste helft van zijn lijf zichtbaar ofwel alleen de onderste helft en soms enkel zijn plompe kop. In andere illustraties werkt Pottie met een soort kleine stripverhalen ,die voor de nodige humor zorgen. Wanneer de ijsbeer bijvoorbeeld als een flamingo probeert te slapen, zien we hem eerst kaarsrecht op één poot staan. In de vervolgtekeningetjes dommelt hij in en helt steeds verder naar voren. Uiteindelijk ligt hij ,moedeloos en wakker, plat op zijn buik in de sneeuw.  
 
Het petroleumblauwe knuffeldekentje, bedrukt met vliegenzwammen, neemt hij een heel verhaal met zich mee. De blauwe kringen onder zijn ogen van vermoeidheid en het schaamrood bij de ontmoeting met de eendagsvlieg maken hem zo menselijk, wat ongetwijfeld ouder en kind zal vertederen.
 
Bouke Billiet, Marjolein Pottie: De ijsbeer en de nacht, De Eenhoorn, Wielsbeke 2018, 32 p. : ill. ISBN 9789462913431 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri