12+ - ‘In de tijd voor
de Crisis leefden de mensen in reusachtige groepen samen als mieren in een
hoop, als bijen in een nest. Maar anders dan bij bijen en mieren waren de
mensen niet gelijk.’ Zo begint het verhaal van de Kering, dat aan de burgers
van de nieuwe tijd verteld wordt. De reden van de ongelijkheid is dat de kennis
niet gelijk verdeeld was. Wie toegang had tot kennis had macht, wie geen
toegang had, was op de sukkel. Maar die kennis leidde uiteindelijk tot de
ondergang, want mensen werden te veel afhankelijk van de wetenschap en waren niet
meer zelfredzaam. Velen stierven. Dat is de tijd van de Chaos. Een aantal
mensen besloten de zaken anders te gaan aanpakken. Ze stichtten een nieuwe wereldorde,
waarin kennis verboden is, alle mensen daardoor gelijk zijn en in harmonie met
de natuur leven.
Het verhaal van de Kering wordt
regelmatig verteld aan de bewoners van kleine, rurale gemeenschappen, om hen
goed voor ogen te houden dat ze niet zonder reden een bepaalde levenswijze
opgelegd kregen. Het leven na de Kering, dat gelijkheid in het vaandel draagt,
wordt gekenmerkt door strikte wetten en talloze verboden. Zo is boeken lezen en
kennis vergaren hoogst gevaarlijk, je wordt ervoor gestraft met de gifbeker,
die een nefaste uitwerking op de hersenen heeft. Mensen werken op het land
zonder gereedschap, kinderen worden van hun ouders gescheiden. Er is een muur, over
wat er daar buiten is, gaan enkel geruchten.
Als in het dorp twee mensen tot
de gifbeker veroordeeld worden, slaat Otto op de vlucht. Abe gaat hem achterna
om hem over te halen terug te keren, Mila vergezelt hem omdat ze altijd al weg
wou en dan volgen nog om onduidelijke reden Mels, die niet goed is in zijn
hoofd, en als laatste komt Eli hen achterna. De vijf vatten een gevaarlijke
tocht aan naar Vrijburg, omdat daar alle kennis van de wereld een plek heeft.
Naar de rand van de
wereld is een dystopische roman, maar een overtuigende exponent van het
genre is het niet. De nieuwe maatschappijvorm krijgt geen gestalte. Weber
onderbouwt het concept niet, het bestaat uit niet meer dan echo’s van bekende
ingrediënten uit de dystopische literatuur. Van de motieven, de impact, de
gevolgen van een dergelijk restrictief leven wordt geen gewag gemaakt, je
krijgt enkel de individuele, nauwelijks gemotiveerde reacties van een paar
personages op een enkele gebeurtenis. Dat geeft geen inzicht en daardoor krijgt
het concept van de nieuwe maatschappij nauwelijks gewicht.
Ook de psychologische uitdieping reikt niet ver. De tocht
die de kinderen ondernemen naar de andere kant van de muur, haalt hen weg uit
hun bekende omgeving en houdt heel wat uitdagingen in. Een mooie aanleiding is
dat om de personages, hun motieven en hun onderlinge relaties te exploreren.
Weber geeft regelmatig een beloftevolle aanzet, maar diept telkens weinig of
niet uit.
De
tocht zelf, die nochtans vol gevaren is, kan evenmin blijven boeien. De vijf
worden achtervolgd en er lijkt een verrader in hun midden te zijn, maar adembenemend
wordt het nooit, daarvoor zijn de spanningsbogen te kort. Aan het einde zakt
het hele verhaal gewoonweg in elkaar. Dat een aantal kinderen besluit om ondanks
de kans op een nieuw leven terug te keren naar de hun bekende wereld, is een
onverwachte en op zich interessante wending – is de wereld zoals wij haar
kennen iets waar iedereen moet naar streven? -, maar ook dit blijft doelloos in
de lucht hangen. Spijtig, zo’n boek dat van beloften en aanzetten aan elkaar
hangt en het op geen enkel vlak waarmaakt.
Dirk Weber: Naar de rand van de
wereld, Querido, Amsterdam 2018, 227 p. ISBN 9789021414409.
Distributie L&M Books
Meer over het werk van Dirk Weber lees je hier
deze pagina printen of opslaan