Vanaf twaalf jaar

David Almond: De vuurvreter

door Reine De Pelseneer

12+ - De jonge Bobby Burns groeit op in Keely Bay, een fictief gehucht aan zee. Wanneer in 1962 de zomer stilaan plaats maakt voor de herfst, neemt Bobby's leven plots allerlei wendingen. Of zoals Bobby zelf zegt: "Het begon allemaal op de dag dat ik McNulty ontmoette". Bobby neemt samen met zijn moeder de bus naar Newcastle, waar ze op de markt getuige zijn van het schouwspel van McNulty, een vuurspuwer en boeienkoning. De sinistere man nodigt Bobby uit om hem te assisteren. Vol bewondering, maar ook vol angst ziet Bobby toe hoe McNulty een wagenwiel op het voorhoofd plaatst en even later een vleespen door beide wangen priemt. Het gebeuren maakt zo'n indruk op de jongen dat hij het niet meer uit zijn hoofd kan zetten. Het hele boek door blijft Bobby in de ban van de vuurvreter.
 
Wanneer Bobby een week later voor het eerst naar de middelbare school moet, loopt het helemaal fout. De plak wordt er gevoerd door een aantal tirannieke leerkrachten, die er niet voor terugdeinzen de zweep te gebruiken. Enkel juf Bute, de zachtaardige lerares Biologie, toont begrip voor haar leerlingen. Bobby kan zich maar moeilijk bij het gezag neerleggen en tracht zich samen met zijn nieuwe vriend Daniël te verzetten. Daar komt nog eens bij dat Bobby's vader ziek blijkt te zijn en onderzocht moet worden in het ziekenhuis. "Het is niets ernstigs, Bobby," zegt zijn moeder, maar daar gelooft Bobby niet veel van. Twijfels en angsten spelen door zijn hoofd. Tot overmaat van ramp is er de dreiging van een nucleaire oorlog. Russische kernraketten op Cuba zijn gericht op Amerika en op de televisie toont men beelden van paddestoelvormige gaswolken. Het lijkt of het einde van de wereld niet lang meer op zich zal laten wachten.
 
Temidden van verwarring en angst zoekt Bobby troost bij zijn vrienden. Door steun te zoeken bij elkaar wordt het voor de mensen in Keely Bay draaglijk om met hun angsten te leven.
 
David Almond zet levensechte personages neer. Ook al hebben ze stuk voor stuk een sterk uitgesproken karakter, nergens komen ze ongeloofwaardig of karikaturaal over. Zo is McNulty niet enkel een woeste vuurspuwer, maar vooral een tragische figuur die getraumatiseerd is door de oorlog en zijn geloof in de mensheid heeft verloren.
 
De verhaalstructuur van De vuurvreter is eenvoudig en rechtlijnig. Nergens kent het verhaal echte hoogtepunten. De sterkte van het boek schuilt voornamelijk in de sfeerschepping. Met nauwgezette beschrijvingen brengt David Almond de wereld van Bobby voor de lezer tot leven: "In de bus liet ik toe dat mam haar arm om me heen sloeg en we zaten dicht tegen elkaar aan terwijl we langs de rand van de stad hobbelden. Ik luisterde of ik haar hartslag kon horen. Ze zei dat de lucht prachtig was, al dat blauw dat vervaagde tot al die flarden paars en oranje en roze. Ze praatte enthousiast over de velden, de hagen, de volkstuintjes, de duiventillen, de vormen van de kolenmijnen die zich aftekenden tegen de lucht in het noorden. Ze hield haar adem in bij de eerste aanblik van de verre glinsterende zee, bij de daken van ons gehucht Keely Bay."
 
Aan de seizoenen schenkt de schrijver behoorlijk wat aandacht. Niet zelden weerspiegelen de weersomstandigheden de gemoedsgesteldheid van de personages. Het einde van de zomer lijkt meteen ook het einde van een zorgeloze periode aan te kondigen. De herfst brengt onrust met zich mee. Van een nog groter belang is de aanwezigheid van de zee. Ze heeft een onmiskenbaar grote invloed op alle mensen in Keely Bay. Enerzijds brengt de zee werk en plezier, anderzijds heeft ze iets onheilspellends in zich. Ailsa gelooft zelfs dat je aan zee het gejammer van zeelui kan horen die tijdens de oorlog zijn verdronken. "En daar hoorden we ze, de geluiden die best gehuil en geschreeuw konden zijn als we er op een bepaalde manier naar luisterden. 'Ik heb ook wel eens gelach gehoord,' zei ze. 'Maar dat klonk heel anders. Waarom huilen ze zo, Bobby?' 'Het is de lucht. Het is de zee. Het is...' Ze raakte mijn arm aan. 'Je weet best dat het de lucht en de zee niet zijn. Vind je het soms ook eng, Bobby Burns?'"
 
David Almonds beschrijvingen van het weer en de omgeving versterken de indruk dat er een onderhuidse dreiging aanwezig is in het boek. Daardoor wordt spanning gecreëerd. Doordat de gevoelens van de personages grotendeels tot uiting komen via de beschrijving van externe factoren als het landschap, wordt het boek nooit sentimenteel. Suggestieve beelden roepen de emoties op.
 
De vuurvreter
is gebaseerd op ervaringen uit de jeugd van David Almond, die zelf opgroeide in een klein dorpje aan de kust. Voor hedendaagse jonge lezers lijken de vroege jaren '60 waarschijnlijk erg ver weg. Dat er ooit een nucleaire oorlog dreigde, is hen misschien niet eens bekend. Toch zou het jammer zijn dat de thematiek kinderen ervan zou weerhouden dit boek te lezen; (de dreiging van) oorlog is immers een universeel thema en de angst die gepaard gaat met opgroeien en met het verzeild raken in nieuwe, onbekende situaties is hoe dan ook van alle tijden.
 
De boeken van de Engelse schrijver David Almond werden meermaals bekroond. Voor De schaduw van Skellig, zijn eerste en bekendste jeugdboek, kreeg Almond o.a. een Zilveren Griffel. Ook De vuurvreter viel al in de prijzen. In Engeland werd het boek bekroond met de Smarties Book Prize van de kinderjury, wat aantoont dat De vuurvreter niet enkel bij critici, maar ook bij kinderen zelf in de smaak valt.
 
De vuurvreter
is een vlotlezend verhaal, maar zal door de thematiek en de soms wat langere beschrijvingen wellicht vooral ervaren lezers weten te boeien.  
 
David Almond: De vuurvreter, Querido, Amsterdam 2005, 173 p. Vertaling van The fire-eaters
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp 2005 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri