Vanaf negen jaar

Toon Tellegen, Ingrid Godon (ill.): Ik wou

door Jen de Groeve

9+ - Je kent ze wel, de mensen die Ingrid Godon in Ik wou geportretteerd heeft. En je kent ongetwijfeld ook de gedachten en gevoelens die ze bij Toon Tellegen opriepen. Twijfel en verlangen, en ook onverzettelijkheid. ‘Echte ondoorgrondelijkheid is zeer zeldzaam’, zegt een van de personages. Deze jongen staart je recht in het gezicht, de lippen beslist gesloten.
 
Ondoorgrondelijkheid is een hoofdkenmerk van Ik wou. Zoals de meeste in dit boek is dit een portret als uit een oud fotoalbum: keurig, maar met enige reserve geposeerd. Een opzet waarbij een zekere distantie te verwachten is, en de gezichten hebben bovendien iets vreemd onaanraakbaars. Tegelijk leggen ze het wezenlijke van elke persoonlijkheid bloot.
 
Kwetsbaarheid is een ander gemeenschappelijk kenmerk. Het zijn veelal zachte, fragiele figuren en ook al zien ze er soms wat robuuster uit en geven ze in hun formulering blijk van pragmatisme — ‘Ik wou dat ik altijd een alibi had’ —, hun wens houdt eerder verlangen dan daadwerkelijk streven in. Godon heeft hun kwetsbaarheid weergaloos in beeld gebracht. Het peilloze vragen van deze solitaire figuren is bijna tastbaar.
 
Joukje Akveld noemde Godons stille protagonist in Is het nog ver (2010) een ‘dappere doordouwer’ en zo zou je de 33 geportretteerden in Ik wou ook kunnen noemen. Zelfs het verlegen meisje met de zo gehate blos op de wangen, dat ietwat schuw, rakelings langs je blik wegkijkt. De opeengeklemde lippen en de gesloten contour van het gezicht zorgen voor een zekere afstand. Maar de wegkijkende ogen zoeken evengoed contact en laten haar innerlijk heftig oplichten. Ze geven kijk op een ambivalent soort kracht.

Bij de jongen die zich met gesloten ogen afsluit van blikken van buiten, ligt de focus onbarmhartig op zijn open, sprekend gezicht. Hij is er niet, wil er niet zijn — ‘Ik wou dat ik niemand was’ — maar zijn hele wezen schreeuwt om passende aandacht. De contradictie geeft een enorme diepte aan het portret en heeft bepaald iets confronterends.
 
Anders dan gewoonlijk bij Godon eisen de gezichten hier alle aandacht op en wel op een erg directe manier: jongens met weggekamde haren, meisjes met strakke knotjes of een haarband om, niets zal het zicht belemmeren op wat van tel is. De expressieve blik is frappant, het lichte neigen van het hoofd geeft heel wat van de gemoedsbeweging prijs. De lichaamshouding, frontaal naar de kijker gericht of lichtjes afgewend, suggereert contact — een enkele keer is een stukje van de hand zichtbaar —, weigerachtigheid of afwijzing. Het zijn suggesties, de lichamen zijn doorgaans net onder de smalle, gesloten schouders afgesneden, maar ze geven een overtuigende impressie van een beeld dat je zelf moet afmaken. Ook de uitsnit van de hoofden is vaak veelzeggend: vlak uitgeknipt of enigszins versmeltend met de achtergrond, die de ene keer de gezichten nauw omsluit, ze de andere keer vrijelijk hun plaats laat innemen. Soms is de achtergrond sterker aangezet, krachtiger qua kleur en textuur dan het portret zelf. Zoals bij het jongetje dat wou dat hij meer moed had, ‘dagelijkse moed’, waardoor hij uit de schaduw van zichzelf zou kunnen treden. 
 
Ingrid Godon heeft in haar oeuvre al meermaals groot vakmanschap getoond. Ze heeft het vermogen om in haar zachte, pregnante tekenstijl uitdrukking te geven aan diepe, doorleefde emoties. Maar wat ze in Ik wou laat zien, is gewoonweg eminent. De gemoedsbeweging in elk portret is veellagig, complex en zeer intens. Wat uit de beelden spreekt, is niet restloos in woorden uit te drukken. Toon Tellegen is in die zin voor haar een perfecte match. Zijn teksten laten het beeld op zich bestaan, maar vullen ook aan, versterken, differentiëren, dragen de emotie verder. Krachtig en veelbeduidend in een zachte, uiterst accurate taal. Tekenaar en schrijver maakten van Ik wou een zeldzaam mooi en diep boek. Eminent is ook de uitgever die het op de door en door gecommercialiseerde boekenmarkt van vandaag laat verschijnen.
 
Toon Tellegen, Ingrid Godon (ill.): Ik wou, Lannoo, Tielt 2011, 90 p. ill. ISBN 9789020996432 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri