Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2017

Brigitte Minne, Carll Cneut (ill.): Heksenfee

door Frauke Pauwels

6+ - Carll Cneut vierde in 2016 twintig jaar illustratorschap en deed zichzelf daarvoor een herwerking van Heksenfee cadeau. Dat ook uitgeverij De Eenhoorn over dit boek dacht als over een geschenk, blijkt uit de vormgeving: de bordeauxrode linnen rug en weelderige coverillustratie in schakeringen van rood, roze en paars ogen een stuk luxueuzer dan de oorspronkelijke uitgave.   
Sinds dat werk, verschenen in 1999, en nog verder terug, tot zijn prentenboekdebuut Varkentjes van marsepein (tekst Geert De Kockere, 1996), maakte Cneut een hele evolutie door – al blijft de stijl en lijnvoering onmiskenbaar de zijne. Dat illustreren meer is dan ‘een plaatje bij een praatje’ werd misschien nog wel het meest erkend door de toekenning van de Vlaamse Cultuurprijs Letteren in 2015, een primeur voor een illustrator en een mooie aanvulling van de vele andere bekroningen. In hetzelfde jaar liep in de Gentse Sint-Pietersabdij de overzichtstentoonstelling ‘In my head’, waarbij Cneut ook ter plekke aan het werk was.
 
Het verhaalverloop van Heksenfee blijft ongewijzigd: Rozemarijn, een jonge fee, heeft het niet zo met de manieren, gewoonten en bezigheden van feeën. Zij had liever een heks willen zijn. Bij gebrek aan begrip voor haar verlangen vertrekt zij ook daadwerkelijk naar het heksenbos, waar ze het geweldig naar haar zin heeft. Gaandeweg leert haar moeder dat heksenleven te waarderen en zo kan Rozemarijn uitgroeien tot ‘een heel gelukkige heksenfee’.
 
Blijft, zoals gezegd, Cneuts signatuur ontegensprekelijk overeind, dan toont Heksenfee toch ook vooral de evolutie en toegenomen durf in zijn illustratiewerk. Het meest opvallend is misschien wel hoe de hoekigere figuren en afgelijnde composities plaatsmaakten voor een soepelere lijnvoering en gewaagdere compositie, waarin bewust wordt gespeeld met grenzen en witruimte. Zo verbeeldt Cneut de feeën en heksen meermaals als hoofden zonder lichaam of een zwevend hand met koffiekop. Als kijker voel je des te sterker hoe overweldigend die sociale relaties kunnen zijn voor de kleine Rozemarijn.
 
Aan de tekst is nauwelijks wat veranderd, al zorgt het doordachte zetwerk wel voor mooie klemtonen, die een ander reliëf geven aan de tekst dan de oorspronkelijke vormgeving. Zo blijkt eens te meer hoe belangrijk ook dat element is bij een boek. De weinige wijzigingen die wel doorgevoerd werden, getuigen vooral van een strengere redactie en verhogen de interne logica (zoals: eerst scheert Rozemarijn langs de hoeden van de heksen, dan pas juichen en klappen die). De subtiele verandering van woordkeuze, kleine uitbreidingen of weglatingen zetten de moeder en de onderlinge ruzies iets minder scherp neer, wat tot een genuanceerder moeder- en dochterbeeld leidt dan eerst, waarbij de hechting voorrang krijgt op de breuk.
 
Die nuancering is ook in de beelden aanwezig. Tekenend is de prent waarin Rozemarijn wegvliegt van huis. Was haar blik in de oorspronkelijke uitgave boos buiten het blad gericht, dan kijkt Rozemarijn nu om – een houding die de innerlijke tweestrijd en het verlangen naar de moeder symboliseert. Dat Cneut erin slaagt zoveel betekenisverschil te creëren in illustraties die de oorspronkelijke scenografie grotendeels behouden, is sterk. Hij bouwt dan ook voort op technieken en composities die hij in eerder werk ontwikkelde. Herkenbaar zijn bijvoorbeeld de uitbundige natuurplaten en de indringende, gelaagde decors, die we ook al zagen in bijvoorbeeld Het geheim van de keel van de nachtegaal of De jongen, de neushoornvogel, de olifant, de tijger en het meisje. Met die laatste deelt Heksenfee het geschakeerde donker, dat bij zorgvuldig kijken uit zoveel meer dan zwart blijkt te bestaan – in kleuren en in inhoud, want op een enkele prent vormen de boomstammen zelfs gezichten, als een knipoog naar de illustraties van Anthony Brown in zijn sprookjesbewerkingen.
 
Gedurfd is de keuze voor het overdadige roze, een opvallend contrast met de eerste versie. Dat mag dan op het eerste gezicht een toegeving lijken aan de geldende genderstereotypen in speelgoed, mode en marketing, door dat roze uit te werken in alle mogelijke schakeringen versterkt het net de boodschap om diversiteit te aanvaarden. Ook voor Rozemarijn zelf trekt Cneut die kaart. In deze versie zet Cneut nog nadrukkelijker een niet-typisch Europees uiterlijk neer.
 
Heksenfee blijft een verhaal dat vele jonge lezers zal aanspreken en vindt met deze overtuigende illustraties in een mooi verzorgde uitgave ongetwijfeld ook een nieuw en ruimer publiek dat Cneuts illustratiewerk zal willen blijven volgen.
 
Wielsbeke : De Eenhoorn 2016, [42] p. ill. ISBN 9789462911635

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri