Peuters en kleuters

Henna Goudzand Nahar, Helen Fermate (ill.): De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas

door Karen Ghonem-Woets

5+ - In Nederland en Vlaanderen wordt het Sinterklaasfeest nog steeds volop gevierd met intochten, cadeautjes, ‘heerlijke’ avonden en vieringen op school. Sinds 2013 is er sprake van een duidelijke discussie over Zwarte Piet. Zo tekenden burgers in Amsterdam protest aan tegen de intocht met Zwarte Pieten, de Amsterdamse rechtbank sprak vervolgens van ‘de negatieve stereotypering van zwarte mensen’ en een VN-commissie stelde de stereotypering alsook de hiërarchische relatie tussen Sinterklaas en Zwarte Piet aan de orde.
Wat de uitkomst van het maatschappelijke en eventueel juridische debat ook zal zijn, in de jeugdliteratuur zijn Sinterklaasverhalen in groten getale aanwezig. Er zijn verhalen die aansluiten bij de gangbare viering of juist bij de eeuwenoude legenden over Sint-Nicolaas, maar ook verhalen waarin tradities en rollen op hun kop worden gezet. De rol van Sinterklaas en Zwarte Piet is sowieso veranderd in de loop van de tijd. De Sint evolueerde van een heilige redder en beschermer tot een eerbiedwaardige weldoener en vervolgens in een bij tijd en wijle stuntelige, vergeetachtige oude man. Oorspronkelijk had de Sint de beschikking over één Zwarte Piet als knecht, maar inmiddels heeft hij in de verhalen een heel leger aan Zwarte Pieten met verschillende functies en verantwoordelijkheden.
De maatschappelijke discussie over de kleur van Zwarte Piet — niet over de wenselijkheid van de figuur op zich — is nu door de Surinaamse Henna Goudzand Nahar vertaald naar een verhaal waarin Sinterklaas omringd wordt door Pieten in vele kleuren, namelijk de kleuren van hun pakken. In het prentenboek De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas wordt vanuit het perspectief van de zwarte jongen Fer verteld hoe dat zo kwam. In het kort: een Piet ziet hoe lenig Fer is en vraagt hem om mee te gaan met Sinterklaas naar Nederland. Fer is verbaasd wanneer hij ziet dat de andere Pieten vooral licht getint zijn. Pieten zijn toch zwart? De volgende dag ontdekt hij dat iedereen zwart wordt nadat ze onder handen zijn genomen door de schminkpiet en de pruikenpiet. Fer wil echter niet geschminkt worden of een pruik op, want dat verandert niet hoe hij er al uitziet. De schminkpiet wil hem dan maar wit maken. Maar dan ziet Fer er anders uit dan de andere Pieten, dus dat kan ook niet. Wanneer Sinterklaas beslist dat dan iedereen maar als zichzelf mee moet, gaan de schminkpiet en de pruikenpiet dwarsliggen. Alle andere Pieten zijn solidair. Sinterklaas ziet zijn verjaardag al helemaal in het water vallen, maar Fer komt met een oplossing: alle Pieten kunnen schmink en een pruik krijgen in een van de kleuren van hun pak. Iedereen gaat akkoord en bij het vertrek van de boot wordt Fer letterlijk op handen gedragen.
In elf spreads weet Goudzand Nahar een spannend verhaal te vertellen. Helen Fermate maakte er sprekende illustraties bij. De focus ligt op de Pieten, met kennelijk als uitgangspunt: Pieten zijn geschminkte en verklede figuren, dus je moet kunnen zien dat een Piet geschminkt is, maar er moet geen zwart-witonderscheid zijn tussen hen. Het feit dat het voor Fer vanzelfsprekend is dat Pieten zwart zijn, wordt in het verhaal op indirecte wijze als probleem gebracht: omdat Fer zwart is, kan hij niet zwart worden geschminkt, maar wat doet het met hem dat Pieten blijkbaar op hem lijken? Verder roept het verhaal, waarschijnlijk ook bij kinderen, wel de nodige vragen op die te maken hebben met de interne logica van het verhaal. Vanuit welk land vertrekt Sinterklaas naar Nederland? Hoe oud is Fer? Hadden de schminkpiet en de pruikenpiet niet een andere functie kunnen krijgen? En waarom dragen de Pieten nog een middeleeuws pagepak? Of dit verhaal een beeld schetst van hoe het Sinterklaasfeest in de toekomst gevierd gaat worden en of het het begin van een nieuwe verhaaltraditie inluidt, is de vraag. Dat dit prentenboek veel vragen oproept voor een gesprek of discussie, is dat niet.

Henna Goudzand Nahar, Helen Fermate (ill.), De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas, [Henna Goudzand Nahar] [Amsterdam], 2014, 24 p., ill. € 12,95. ISBN 9789462034686. Distributie: Henna Goudzand Nahar

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri