Peuters en kleuters

Lida Dijkstra, Noëlle Smit (ill.): Willemijn wil een optocht zijn

door Coosje Van der Pol

5+ - In zeven jaar tijd maakten Lida Dijkstra en Nöelle Smit samen drie boeken over muis Willemijn. De eerste twee verschenen in 2007 en 2008; het derde kwam dit jaar uit en was aanleiding om de eerste twee titels opnieuw uit te geven. De drie boeken vormen nu samen een coherente, mooi vormgegeven reeks. Opvallend is dat de titels van de eerste twee boeken in de heruitgaven veranderd zijn. Eén muisje kan geen optocht zijn (2007) heet nu Willemijn wil een optocht zijn en Ik wil geen broertje! (2008) is nu Willemijn wil geen broertje. De titels beginnen dus allemaal met de twee woorden ‘Willemijn wil…’ en dat maakt de boeken meteen herkenbaar als een reeks.
Wat Willemijn wil, dat gebeurt. En wat ze niet wil, dat gebeurt niet. Het kost soms moeite, of angsten moeten worden overwonnen, maar uiteindelijk krijgt Willemijn steeds wat ze wil. Dat is dan ook duidelijk het geval in Willemijn wil een optocht zijn. ‘"Ik ben een optocht," riep Willemijn, "van retteketet hoera!"’ Maar mama zegt dat dat niet kan: ‘één muisje kan geen optocht zijn’. Willemijn besluit de teleurstelling van zich af te steppen, maar merkt niet dat andere dieren zich bij haar aansluiten. Het resultaat laat zich raden. De vrolijke stoet werd door Smit in een dubbele uitklappagina getekend en het plezier valt overduidelijk van de dieren af te lezen. De kleuren, de dynamische composities: ze dragen allemaal bij aan de levendigheid van de illustraties.
Willemijns wereld is vrolijk en kleurrijk. Panda’s, struisvogels, vlinders, apen, muizen, katten en zelfs een ‘groengespikkeld wangedrocht’, leven samen als vriendjes. Er zijn bloemen, ijsjes en fietsen voor iedereen. In deze positieve omgeving maakt Willemijn dingen mee die veel jonge kinderen ook ervaren. Spelen met vriendjes, een broertje of een zusje krijgen, naar de zwemles gaan. Op het eerste gezicht niets uitzonderlijks, maar de gebeurtenissen kunnen toch een grote impact hebben op wie ze meemaakt. Dijkstra en Smit geven de bijbehorende gevoelens overtuigend weer. Dat geldt vooral voor Willemijns boze reactie in Willemijn wil geen broertje. Wanneer mama zegt dat ze een zusje of een broertje krijgt, wordt Willemijn woest. De gedachte aan zo´n ‘vreselijk stom’ broertje zet haar aan tot een ‘anti-broertje-actieplan’; ze verandert het huis in een onneembare vesting. Spandoeken in de tuin met teksten als ‘Geen nieuwe muis’, ‘Vol’ en ‘Ophoepelen!!’ maken haar afkeer duidelijk. Flink overdreven natuurlijk, deze boosheid om een ongevraagde maar definitieve verandering in haar leven, maar deze overdrijving maakt het juist weer grappig.
In Willemijn wil niet zwemmen, het nieuwste verhaal, bezorgt de naderende zwemles Willemijn buikpijn. De zenuwen gieren door haar lijf, een situatie die voor veel kinderen herkenbaar zal zijn. Alle andere dieren (een beer, een paar katten, een konijn) gaan in het diepe bad, alleen Willemijn blijft achter in het speelbadje. Tot ieders verbazing is Willemijn de redder wanneer zich een noodsituatie voordoet.
De teksten van Lida Dijkstra zijn prettig om voor te lezen, dankzij een eenvoudig rijmschema en hier en daar een levendig tussenwerpsel, zoals: ‘mama´s groentetuin ging – hop – van sla tot wortels op de schop’, of een uitroep. De luchtige tekst en de vaak spottende humor in de tekeningen (bijvoorbeeld: door alle anti-broertjemaatregelen is het huis ook voor Willemijn zelf zogoed als onbewoonbaar geworden) dragen bij aan het grappige karakter van de verhalen. De humor zit ook in het onverwachte. Bij de naam Willemijn denk je niet meteen aan een muis, en bij een muis verwacht je geen kat als onafscheidelijke knuffel. Door de sterk aangezette emoties is het karakter van het Willemijn-personage niet erg subtiel. Blijdschap en verdriet zijn ondubbelzinnig van haar gezicht en lichaamshouding af te lezen. Smit is bedreven in het tekenen van expressieve dierenfiguren, ook dieren die als verhaalpersonage minder voor de hand liggen, zoals twee verliefde muggen in Diner voor twee (met Sanne de Bakker, 2009) en de egel in Nippertje (met Rian Visser, 2008).
Of het nu woede over de mogelijke komst van een broertje is, angst voor het diepe zwembad of ontgoocheling over geen optocht kunnen zijn, Willemijns expliciete emoties maken het eenvoudig met de personages mee te leven. Naast de primair-reagerende Willemijn staat het personage van mama muis, dat meer overwogen reacties kent. Soms zegt mama direct waar het op staat, maar meestal houdt zij haar reacties nog even voor zich. Doordat mama niet meteen reageert, kan Willemijn zelf proberen oplossingen of antwoorden te bedenken. Dit maakt de interactie tussen de twee hoofdpersonen impliciet opvoedkundig.
Er is geen duidelijk tijdsverloop tussen de drie verhalen en Willemijn vertoont geen merkbare ontwikkeling. Er moet echter wel tijd verstreken zijn, want Willemijn heeft er een zusje (inderdaad, niet het gevreesde broertje) bij gekregen. De bijna afwezige chronologie maakt het mogelijk de drie verhalen in elke mogelijke volgorde te lezen. Samen vormen de drie op elkaar afgestemde boeken een aantrekkelijk pakket om voor te lezen of voor de beginnende lezer om zelf te lezen.
Vernieuwend of opwindend zijn de Willemijn-verhalen niet. Ze houden zich met hun vermenselijkte dieren netjes aan de conventies van het dierenverhaal. Ook volgen ze het voorspelbare patroon van probleem-oplossing-happy end. Maar dankzij het vakmanschap van Dijkstra en Smit is deze reeks toch een verrijking van het genre.


Lida Dijkstra, Noëlle Smit (ill.), Willemijn wil een optocht zijn, Gottmer Haarlem, 2014, 28 p., ill. € 13,95. ISBN 9789025757427. Distributie: L&M Books

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri