Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2025

Derk Visser: Gran Balconia

door Bea De Koster

13+ - Gran Balconia begint goed. Meteen wordt de situatie geschetst: Shell, kort voor Michelle, is van plan om maandverband te stelen in de buurtsuper, maar ze voelt alle camera’s op zich gericht en doet het niet. In het tweede hoofdstuk wordt Lenny geïntroduceerd. Hij en Shell zijn allebei 14 en verliefd. Maar het is nog niet aan. We maken ook kennis met de kapotte wasmachine met het koosnaampje Little Earthquake. Het derde hoofdstuk gaat over de armoedige thuissituatie: mama is zwanger van de vierde man die haar ook weer in de steek heeft gelaten. Het is zomervakantie en bloedheet.
 
Drie mooie scènes, zeg maar. Vlot van taal, opgewekt en brutaal van sfeer met systematische overdrijvingen die de lezer ongetwijfeld doen glimlachen. Het gezin in armoede wordt alvast niet geschetst als een zootje zielenpoten. Het wordt wel een beetje ongeloofwaardig als mama Shell goeie raad geeft in verband met dat vriendje (Lenny) waar ze zo ongeveer verkering mee heeft. ‘Jij bepaalt waar het stopt, Michelle… Jij bent de baas over je eigen lichaam.’ Shell wijst haar wel terecht – al haar zussen hebben een andere vader – maar het blijft raar.
 
Een paar bladzijden verder zegt Shell tegen de mama van Lenny nogal voorbarig dat ze verkering hebben en dat ze daarom een bonnetje voor tien wasbeurten heeft gekregen in de wassalon van de familie. Op zich is het gesprek dat zich daarbij ontspint tussen Lenny’s mama aan de ene kant en Shell en haar zusje aan de andere kant best grappig, al moet je er wel in mee willen gaan. Maar naarmate het verhaal nogal plotarm vordert, zijn er op den duur te veel uitlatingen en dialogen die een niveautje te hoog zitten. Een zin zoals deze: ‘Elk tienminutengesprek kreeg ik dat weer te horen. Jaar in, jaar uit. Je wilt niet weten hoe dat erin hakt bij een kind.’ Dat hoor ik echt niet uit de mond van een 14-jarige komen.
 
De tekst zit ook vol medische weetjes die Shell van de gynaecoloog heeft gehoord, of die haar zussen hebben opgepikt op het internet. Als Shell de gesprongen adertjes in het wit van mama’s ogen ziet, denkt ze erbij: ‘Alsof ze al heeft moeten persen.’ Het zijn details, dingen die een kind van 14 niet kan weten, of dingen die niet kloppen. Zoals het elastiek van mama’s onderbroek die ‘als een spanband over haar navel getrokken’ was. Zo hoog komt een onderbroek bij een zwangere vrouw echt niet. En zolang de vliezen niet breken, verlies je geen vocht dat kringen achterlaat op het matras. En, en… een vrouw die voor de vierde keer moet bevallen, gaat bij de eerste weeën niet om hulp lopen schreeuwen.
 
Kortom, ik begon me te ergeren aan de vele fouten en vreemde gedachtekronkels. Dit boek is een boodschappenlijst zonder veel plot waarin alle sociale achterstandsproblemen worden afgevinkt. Wonen in een troosteloze wijk met een wassalon voor mensen zonder wasmachine, een supermarktje en rondhangende gore hufters die meisjes proberen te versieren. Een omgeving waar foto’s van meisjes in de doucheruimte van het sportcentrum gaan ronddwalen op het internet. Waar een man op een scootmobiel vrouwen en meisjes de bosjes in sleurt. (Die foto’s en die scootmobiel hebben Shell en haar zusje overigens van horen zeggen.) Waar Shell en haar zusjes vastzitten op het balkon van een immens flatgebouw omdat ze geen geld hebben om op vakantie te gaan en waar ze vanaf ‘Gran Balconia’ alleen maar meewarig kunnen lachen met mensen die hun auto staan te pakken voor de grote, oncomfortabele reis. Waar Shell en haar mama, en later haar zusje Danni, geen geld hebben voor maandverband, maar gelukkig kun je dat krijgen in het wijkcentrum waar ook gratis voedingsmiddelen worden uitgedeeld. Maar dan moet ze wel over die drempel van schaamte. Menstruatie, maandverband van slechte kwaliteit en voor het eerst ongesteld worden, én de ellende van een hoogzwangere vrouw midden in de zomer, beheersen op een bepaald moment het verhaal. Je zou bijna vergeten waar het over gaat: is het nu aan of niet tussen Lenny en Shell, en komt het weer goed nadat Shell in een jaloerse bui – omdat Lenny naar een meisje zwaaide – haar kermisring naar beneden heeft gegooid?
 
En ja, er zitten ook goeie passages in met pittige dialogen en goed geformuleerde, humoristische beschrijvingen, maar dat kan de rest helaas niet goedmaken.
 
Derk Visser: Gran Balconia, Gottmer, Haarlem 2025, 123 p. ISBN 9789025780678. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan