Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 1, JANUARI 2024

Amanda Gorman, Christian Robinson (ill.): Ooit, ergens

door Jen de Groeve

4+ - Als je Ooit, ergens leest, zal je vrijwel meteen de nadrukkelijke, wat gedragen toon herkennen van The Hill we Climb (Meulenhoff 2021), het gedicht dat Amanda Gorman in 2021 bracht bij de inauguratie van Joe Biden als president van de VS. In dit prentenboek is een spoken word artiest aan het woord, die haar publiek expliciet betrekt bij de maatschappelijke boodschap die ze wil brengen. Gorman vertaalt de uitdagingen waar de mens voor staat in een heldere boodschap van hoop voor kinderen: de problemen wereldwijd zijn immens en lijken onoplosbaar, maar ‘ooit, ergens’ zal er winst geboekt worden. Door eraan te beginnen, door kleine dingen te doen, met een vast vertrouwen in de toekomst en de hulp van iedereen.  

Het is aan de kinderen van vandaag om dat te doen, want het boek opent met wat zij van onverschillige, ontmoedigde volwassenen zonder ondernemingszin of verwachting van de toekomst te horen krijgen: ‘Jou is verteld / dat dit geen probleem is’; ‘ […] dat dit niet kan worden opgelost’; ‘[…] dat dit te groot is voor jou’; ‘Jou is verteld om niet te hopen.’ De ‘jou’ in dit prentenboek spreekt iedereen aan, evolueert gaandeweg naar ‘jullie’ en ‘wij’. Het wordt niet uitgezegd over welke moeilijke en verdrietige dingen het gaat, de problemen zijn tijdloos en niet aan een plaats gebonden. De boodschap is dat ook:
 
‘Dit probleem is groot,
maar samen,
zijn wij groter.’
 
En er zal iets veranderen, misschien nog niet morgen, misschien pas over een jaar of nog later, maar het zal gebeuren omdat jij er bent en omdat je zaken aanpakt,
 
‘Totdat je niet meer aan het begin staat.
Maar aan het winnen bent.’
 
Amanda Gorman spreekt de emotionele intelligentie van kinderen aan, moedigt ze aan hun eigen kracht te onderkennen. Ze richt zich direct tot hen in eenvoudige woorden, met ritmische herhalingen en duidelijke klemtonen. Ze laat stiltes vallen tussen de regels om ze te laten doordringen. In de kracht die dit aan de vertelstem geeft, herken je de bedrevenheid van de spoken word poet.
 
‘Hoop is niet iets dat je hebt, maar iets dat je doet’, zei Gorman in een interview en dat is ook de boodschap die ze in dit prentenboek wil meegeven. Zij spreekt de aard van de problemen niet uit, maar Christian Robinson maakt ze in sobere collages concreet: afval, vuilnis, rotzooi. Een kleine jongen begint aan de opruim terwijl anderen het negeren of de afvalhoop nog vergroten. ‘Je hebt gezien dat de kleinste dingen / een groot verschil maken’, gaat de tekst, terwijl de jongen een winkelwagentje vol vuilnis wegrijdt en een miertje helpt om een half opgegeten donut te laten verdwijnen. De hoop die je behoudt in al deze verwaarlozing toont zich in de vorm van een enkel bloemetje tussen het vuil. De collages staan duidelijk afgetekend tegen een witte achtergrond, waardoor de focus helemaal op de kern van het gebeuren en op de emotie ligt.
 
Robinson zet mensen en kinderen van verschillende leeftijd en kleur neer, met toch een accent op wie kwetsbaar is: een man in een rolstoel, een oud vrouwtje met een rollator. En wat opvalt, zij zijn degenen die na verloop van tijd de kinderen helpen om een tuintje op te zetten waar eerst een hoop junk lag. Robinson heeft de problemen gevisualiseerd, ze een duidelijke plaats en context gegeven, maar Gormans boodschap is daardoor niet minder universeel.
 
Eerder verscheen van Amanda Gorman al het prentenboek Zo klinkt verandering (Van Goor 2021) in het Nederlands, met illustraties van Loren Long. Een doorsnee, klassiek prentenboek is dat, met bepaald ouderwetse illustraties en wat duffe rijmen. Ooit, ergens is helemaal anders, er spreekt beslist vakkennis uit tekst en illustratie, en het brengt een actuele boodschap op een manier die kinderen direct betrekt en de ruimte geeft om mee te denken.
 
Amanda Gorman, Christian Robinson: Ooit, ergens, Van Goor, Amsterdam 2023, 32 p. : ill. ISBN 9789000391080. Vertaling van Something, someday door Gershwin Bonevacia. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan