Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023

Max Velthuijs: Is het leven niet prachtig!

door Jen de Groeve

3+ - Wie kent nu Kikker niet, Kikker met grote K, die op avontuur gaat, te land, te water en ook altijd in het leven. En waar hij ook naar op zoek is, tot slot komt hij bij zichzelf uit, bij zijn mogelijkheden en beperkingen, zijn eigen persoonlijkheid, die hem maakt tot wat hij is. Kikker is een icoon in de kinderliteratuur, zijn maker is Max Velthuijs (1923-2005). Dit jaar is het dus honderd jaar geleden dat Max Velthuijs geboren werd en voor die gelegenheid heeft Velthuijs’ uitgever Is het leven niet prachtig! Op de markt gebracht. Vooraan op de cover omhelzen de dikke vrienden Kikker en Eend elkaar, daarachter zie je Klein-Mannetje, de jager, de dienaar van de koning, Olifant, de jongen en zijn vlieger.  

Een deel van deze personages heeft Max Velthuijs gecreëerd in de jaren die aan de Kikker-boeken voorafgingen (‘De jongen en de vlieger’ (1979), ‘De jager en de haas’ (ca. 1984), ‘De koning en de windmolens’ (ca. 1975) en ‘Klein-Mannetje helpt een vriend’ (1986). De kikker uit de Klein-Mannetjes-verhalen krijgt in 1989 een grote K (‘Kikker is verliefd’) en zal de hoofdrol gaan spelen in een fantastisch succesverhaal. In 1996/1998 verschenen nog ‘De trouwe dienaar’, een opdracht van het Museum voor Communicatie en in 1997 ‘Olifant en de tijdmachine’, in opdracht van CPNB. De bundel sluit af met ‘Kikker in de kou’ (1993).
 
De verhalen staan min of meer chronologisch gerangschikt en worden voorafgegaan door een smaakmakend, informatief stukje over het ontstaan, wat toelaat om de evolutie in tekenstijl en verhaalfilosofie mooi te volgen. Zo valt meteen een belangrijk keerpunt in de tekeningen op vanaf Klein-Mannetje. Geen bladvullende prenten meer met zware lijnen en aangezette kleuren zoals in de drie voorafgaande verhalen. Hier worden de prenten lichter, de omgeving wordt minder uitgewerkt, wat het accent sterker op de individuele personages legt. Ook is dit de start van de hem zo kenmerkende tafereeltjes in kadertjes, waarin hij telkens de essentie van een situatie of gevoel vat.
 
Elk van Velthuijs’ personages gaat op een zoektocht en ze ervaren aan het einde telkens wat warmte en vriendschap betekenen in het leven. Het zijn kleine verhaaltjes over herkenbare dingen, die wel vragen oproepen over wezenlijke dingen, emoties en waarden. Velthuijs brengt een zachtzinnige moraal aan die uit het leven zelf voortvloeit en die hij presenteert in die vertederende mix van levenswijsheid en jeugdige argeloosheid.  
 
Hij was al 65 toen in 1989 zijn eerste Kikker-verhaal verscheen (‘Kikker is verliefd’), maar hij had het, naar eigen zeggen, niet eerder kunnen maken. Het is wellicht noodzakelijk om geleefd te hebben, wil je in staat zijn te kunnen onderscheiden wat essentieel is en dan ook het lef te hebben om te elimineren tot je alleen nog dat overhoudt. Ondanks hun eenvoud en directe herkenbaarheid zijn Velthuijs' verhalen van meet af aan bijzonder evocatief. ‘De ziel van de dingen, dat is waar ik naar op zoek ben. Het moet echt zijn, uit het hart geschreven. En je moet zelf nog een soort kind zijn, dan hoef je niet op je hurken gaan zitten om een kinderboek te maken. Het gevoel staat voorop. De verf is alleen maar een hulpmiddel, niks anders.’
 
Max Velthuijs: Is het leven niet prachtig!, Leopold, Amsterdam 2023, 205 p. : ill. ISBN 9789025885144. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan