Poëzie
BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2023
Ad Zuiderent: Kijken met andermans ogen
door Dirk De Geest
Ad Zuiderent is bij het grote
publiek niet zo bekend, maar dat neemt niet weg dat zijn oeuvre meer aandacht
verdient. De dichter ziet zichzelf als een buitenstaander, in het leven van
anderen maar in feite ook in zijn eigen bestaan. Dat perspectief van de zijkant
is ook weer dominant in Zuiderents jongste bundel, meer dan een halve eeuw na
zijn debuut. In het prozavers waarmee Kijken
met andermans ogen opent worden lezers opgeroepen om actief te gaan lezen
in wat volgt. Tegelijk met de veelheid van lezers wordt ook een veelheid van
schrijfperspectieven gesuggereerd. Dat vraagt om een lectuur die oog heeft voor
de consistentie maar ook voor de diversiteit van de gedichten naar vorm en
inhoud.
Die combinatie van betrokkenheid
en afstandelijkheid is typerend voor de toon van veel van Zuiderents gedichten.
Er is een zekere ironische afstand, maar die wordt gecounterd door een
melancholische blik, die tegenwoordig veelal op het verleden is gericht. De
dichter rijdt per fiets (dat gebeurt al een halve eeuw) door Amsterdam en
omstreken, maar tegelijk onderkent hij in die ruimte de contouren van een
verleden dat grotendeels is verdwenen. Op die manier krijgt de lezer ook een
inkijk in Zuiderents levensgeschiedenis. Hij is een bijzonder observator van de
Nederlandse fauna en flora, maar hij is ook een fervent lezer van literatuur;
heel wat gedichten verwijzen expliciet (of meer impliciet) naar notabele
voorgangers of naar overleden vrienden. Niet alleen hun thema’s, ook hun
enigszins onderkoelde stijl leunt nauw aan bij de zegging van Zuiderent zelf. Nijhoff
en Tom van Deel zijn maar een paar van die dichters voor wie observatie en
enige ironische distantie kenmerkend zijn. Zuiderent schrijft duidelijk in hun
sporen, iets wat met name blijkt uit de zelfportretten die in de bundel
opduiken.
Die ‘literaire’ belangstelling
is ook typerend voor de manier waarop in een aantal gedichten, her en der
verspreid over de bundel, de figuur van Ligthart wordt geïntroduceerd. Tot op
zekere hoogte is hij het zoveelste alter ego van de dichter, maar tegelijk is
hij een personage dat een eigen leven leidt, met eigen verlangens en
ergernissen. Zijn dromen voeren soms naar exotische oorden, maar tegelijk
blijft hij graag dicht bij huis. Op die manier is de dichter toch vooral iemand
van bij ons, die zijn lezers graag confronteert met hun eigen kleine (en grote)
angsten en visioenen. De oudere dichter heeft het vanzelfsprekend meer over de
voorlopigheid en het verdwijnen dan vroeger, maar in feite blijft zijn blik die
van de voorzichtige verbazing, open naar de wereld en open naar zichzelf.
Ad Zuiderent: Kijken met andermans ogen, Querido, Amsterdam
2022, 87 p. ISBN 9789021467856.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan