Poëzie

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022

Rob van Essen: alleen de warme dagen waren echt

door Erick Kila

Een succesvolle prozaïst (J.M.A. Biesheuvelprijs 2015, Libris Literatuurprijs 2019) die op latere leeftijd debuteert als dichter: Rob van Essen (Amstelveen, 1963) doet het, maar het resultaat is niet zo overtuigend. Poëzie is literatuur op de vierkante centimeter. Daarbij is vorm extra bepalend voor de betekenis. Een dichter wil op een tamelijk beknopte manier een tedere betovering bereiken. Maar aan kwaliteit in poëzie gaat doorgaans een proces van ontwikkeling vooraf. In het debuut van Rob van Essen vinden we nauwelijks sporen van dat proces. Er is meer sprake van een expositie van mogelijkheden. Dat levert verschil in toon en in kwaliteit op. Zo zijn er een handvol ongekunstelde gedichten die direct raken, maar ook veel ‘olijkheden’, herhaal-spelletjes en niemendallen met een Engelse titel erboven.
 
Ook het proza-achtige gedicht vinden we bij Van Essen. Dat is tegenwoordig geen probleem, maar dan moet er wel een wending in het gedicht zitten die men poëtisch kan noemen. Een geslaagd voorbeeld is ‘Wat leuk dat jullie even komen kijken’. In een als poëzie vormgegeven babbel (monoloog) wordt steeds, heel subtiel, hetzelfde ontregelende woord gebruikt. Het geeft het geheel een zetje naar een andere werkelijkheid.
 
‘hier komt de zithoek en langs die muur
hadden we de boekenkast gedacht want ja
wij hebben nog boeken haha hier de eethoek
en daar komt oorlog en die hele achterwand
wordt een schuifpui en dan kunnen we bij mooi weer
zo het terras op
 
de gang ja dat is een heel verhaal die hadden
de vorige bewoners bij de kamer getrokken maar wij
hebben dat weer ongedaan gemaakt een gang
vonden we toch wel handig daar komen kasten
bijvoorbeeld en oorlog en daar de kapstok
[…]’
 
Hier wordt met één herhaald woord een bijzonder effect bereikt. Ook in ‘In de kathedraal van Brussel’, een lang gedicht waarin Van Essen zich tot Maria richt, wordt door een vorm van herhaling een schurend effect bereikt. Het is jammer dat de dichter zich in veel van zijn gedichten voorbij loopt in een poging spektakel te bewerkstelligen. Het tot een gedicht omwerken van de videoclip van ‘Running Up That Hill’ (een hit van Kate Bush), het werken met Engelse titels en de veelal te nadrukkelijke lolligheid: dat is het gewoon niet.
 
Toch zijn er in alleen de warme dagen waren echt aanwijzingen te vinden voor een beweging naar een andere vorm van poëzie. ‘In die zomers’, een gedicht bijna aan het eind van de bundel, is prettig sober en ingetogen.

‘[…]
de dag was meegegaan met de tijd
en had de straat met zich meegenomen
 
hoe op sommige momenten
dagen eindeloos konden lijken
meer was het niet’
 
Poëzie kan soms een laboratorium zijn voor sterk proza. Kijk bijvoorbeeld naar Remco Campert, Toon Tellegen en Benno Barnard. Zij begonnen als dichter, zijn dat trouwens gebleven, en schreven pas later proza. Een omgekeerde beweging is kennelijk niet zo natuurlijk.
 
Rob van Essen: alleen de warme dagen waren echt, Atlas/Contact, Amsterdam 2022, 62 p. ISBN 9789025473655. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri