Nederlands proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2021

Joke van Leeuwen: Mijn leven als mens

door Jooris van Hulle

Voor haar roman Mijn leven als mens bedacht Joke van Leeuwen een originele invalshoek: Dinka, de vertellende ik, is na een ongelukkige val (‘gisteren ben ik doodgegaan, onverwacht en banaal, met mijn hoofd op een harde tegelvloer’) in de hemel terechtgekomen, waar ze haar Siamese tweelingzusje Dinska, die na de geboorte van haar werd weggesneden, weer ontmoet. Al van bij de aanvang wijst Dinka erop hoe bepalend Dinska is geweest in haar leven:   

‘Nu was je er door er niet te zijn’
 
of nog:
 
‘Intussen blijf jij de afwezige die in je afwezigheid aanwezig bent, en we hebben als ik jarig ben nog altijd een extra gebakje op tafel staan om je te herdenken in chocola en slagroom.’
 
Hoe het er in de hemel aan toegaat wordt door Van Leeuwen in veeleer aan het cliché rakende beschrijvingen opgeroepen: ‘Het doorschijnende pad is veranderd in een galerij met zuilen die zo hoog zijn dat ik geen dak kan zien. Ze lijken van glas en zijn bekleed met fonkelende klimopranken. Gewichtloos flaneren wij zielen in deze schittering, we beseffen dat niets meer hoeft.’
 
Wat belangrijker is – en daar was het Van Leeuwen duidelijk om te doen – is het relaas van Dinka over haar (korte) leven op aarde aan het einde van het vorige millennium. Dinka groeit op in een gezin waar tegengestelde krachten aan het werk zijn: haar vader heeft het ver geschopt in de financiële wereld, meer bepaald in de bank- en verzekeringssector. Ten bewijze hiervan: zijn bureau op de hoogste verdieping van het torengebouw, waar hij zich ver verheven voelt boven het gewriemel van de bedienden. Dinka’s moeder werkt aanvankelijk deeltijds in een museum voor moderne kunst. Uit onvrede met jaar job stort ze zich vol overtuiging in heilbrengende bewegingen, eerst als ademconsulente (een van haar cliënten weet ze te bevrijden van zijn fobie voor aardappelen, ‘je hebt je bevrijd van je innerlijke aardappel’), later als tenenlezer en promotor van het intuïtief schilderen…
 
Overtuigend weet Joke van Leeuwen de sfeer op te roepen die maakt dat Dinka zelf het spoor kwijt dreigt te raken. In de persoon van Mier (‘Mieranda’) vindt ze een compagnon de route, meer nog: Mier wordt een surrogaat voor het overleden zusje Dinska. Dat verklaart in hoge mate waarom Dinska zich echt op sleeptouw laat nemen en pas laat gaat inzien dat het levenspad dat Mier bewandelt, niet echt voorbeeldig is. Mier is weggelopen uit het tehuis waar ze was geplaatst, wist aan de kost te komen door haar lichaam te verkopen en blijkt zelf haar vrienden te vinden in extreemrechtse kringen. Dat Dinka hier misschien grenzeloos naïef overkomt, kan  – zo laat Van Leeuwen het alleszins blijken – toegeschreven worden aan de liefde die ze voelt voor Mier. Het verloop van het hele verhaal linkt dan verder heel wat zaken aan elkaar: Dinka’s vader betoont meer dan gewone interesse voor Mier, zijn tussenkomst om haar aan werk te helpen lijkt niet belangeloos. Pas naar het slot van de roman worden ook de omstandigheden van de fatale val van Dinka duidelijk gemaakt.
 
Heen en weer flitsend in de tijd brengt Joke van Leeuwen in Mijn leven als mens een uitsnede van de maatschappij in beeld, een terugblik op de jaren rond de eeuwwisseling, met het neoliberale denken en, vanuit het tegenperspectief dan, de zweverige new age-rage. En daarin: de manier waarop opgroeiende kinderen en tieners houvast moesten zien te vinden. Heel treffend eindigt de roman met de nieuwe eeuw die zich aandient: ‘Nog even staar ik over de rand naar de nieuwe eeuw. Er vliegt iets aan. Uit de diepten wordt geroepen.’
 
Mijn leven als mens heeft niet de pretentie een diepgravend filosofisch boek over de menselijke existentie te zijn. Als momentopname van en over een voorbije tijdsperiode kan het geheel wel tellen.
 
Joke van Leeuwen: Mijn leven als mens, Querido, Amsterdam 2021, 194 p. ISBN 9789021426433. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri