Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2021

Haruki Murakami: Eerste persoon enkelvoud

door Jo Vanderwegen

Met Eerste persoon enkelvoud publiceert Haruki Murakami acht nieuwe kortverhalen met het gemeenschappelijke kenmerk dat een ik-verteller aan het woord is die op zijn minst gedeeltelijk lijkt samen te vallen met de auteur. Het valt daarbij onmiddellijk op dat het magisch-realistische aspect (op één enkel geval na, namelijk ‘Bekentenissen van de Shinagawa-aap’), waar de auteur in al zijn andere werken een prominente plaats aan toebedeelt, hier ontbreekt. Deze keer dus geen deuren langs een autostrade die naar een parallelle wereld leiden of pratende figuurtjes die uit een schilderij tevoorschijn springen. Dat neemt niet weg dat de verhalen uit Eerste persoon enkelvoud nog altijd bevreemdende gebeurtenissen, bevatten die de lezer verbaasd achterlaten. De Murakami-fan herkent onmiddellijk de schrijfstijl van de auteur, die dol is op uitgewerkte metaforen. De kenmerkende terugkerende elementen zoals de her en der opduikende zelfmoorden, klassieke muziek, whisky, melancholie, jazz of de ingebeelde belletjes die personages menen te horen rinkelen op cruciale momenten, zijn vanzelfsprekend ook weer van de partij.  

Twee verhalen zijn wat flauw. ‘De Yakult Swallows gedichtenverzameling’ biedt nagenoeg geen interessante elementen en het te lichtvoetige ‘Charlie Parker plays Bossa Nova’ lijkt eerder het werk van een debuterend schrijver. Gelukkig intrigeren de andere verhalen wél op heel geslaagde wijze, zoals het geval is met bijvoorbeeld ‘Op een kussen van steen’ en ‘With The Beatles’. Met slechts enkele zinnen weet de Japanse auteur meteen een mysterieuze, razend ongemakkelijke sfeer op te roepen zonder de lezer te belonen met een spanningsontlading.  
 
‘Bekentenissen van de Shinagawa-aap’ getuigt dan weer van een enorme verbeeldingskracht bij de auteur. Al snel rijst echter de bedenking waar Murakami de lezer naartoe wil leiden. Het lijkt dan ook niet toevallig dat een personage vraagt: ‘Maar wat is in godsnaam het thema van dit verhaal?’. In een slechte bui zou men er Murakami gemakkelijk van kunnen beschuldigen heel veel incongruente elementen bij elkaar te gooien, de lezer daar honderden pagina’s lang mee bezig te houden, zonder dat er een oplossing komt of hem stof tot denken wordt geboden. In elk geval blijven Murakami’s verhalen uit Eerste persoon enkelvoud bij, net zoals een ritje in een achtbaan.
 
Maar dat is toch uiteindelijk een heel andere herinnering dan bijvoorbeeld die aan het eigen huwelijk. Eén van Murakami’s beste werken, het onvertaald gebleven non-fictietweeluik Andaguraundo (1997) / Yakusoku soreta basho de (1998) laat een heel andere auteur zien. Hier gaat Murakami op Studs Terkel-achtige wijze op zoek naar schuldinzicht, slachtofferschap, verzoeningsbereidheid, levensvisie enz. door tientallen slachtoffers én daders van de gasaanslagen uit 1995 aan het woord te laten. In zijn beste fictiewerk laat Murakami elementen van dat kaliber doorschemeren (bij Eerste persoon enkelvoud gaat het dan vaak om existentiële angst, gemiste kansen in het leven…); in zijn mindere werken ontbreken die elementen nagenoeg geheel. Helaas valt deze nieuwe verhalenbundel in de laatste categorie: Murakami verwart in Eerste persoon enkelvoud de lezer op aangename wijze met zijn verbeeldingskracht, en het is aan de lezer zélf om te bepalen hoe diepzinnig hij dat alles vindt.
 
Haruki Murakami: Eerste persoon enkelvoud, Atlas/Contact, Amsterdam 2021, 218 p. ISBN 9789025468095. Vertaling van Ichininsho tansu door Elbrich Fennema. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri