‘Vrijdag 2 oktober rond kwart over vijf heb ik hét voor het eerst
gevoeld’
Het najaar van 2015 zal voor Kristien Hemmerechts de aanzet zijn
voor een intense behandeling van de borstkanker die bij haar is vastgesteld. In
de dagboeknotities die zij bijhield voor deze periode van oktober 2015 tot
maart 2016 (het moment waarop zij kan noteren: ‘Het voelt alsof ik dood ben
geweest, en vervolgens verrezen. Met enige verwondering kijk ik om me heen, in
het besef dat ik vroeg of laat echt weg zal zijn.’) beschrijft ze bijna dag na
dag en stap voor stap de weg die ze heeft afgelegd als kankerpatiënte en de
emotionele impact die deze periode heeft gehad op haar leven en op de relaties
met wie haar het meest nabij is. Er is haar onzekerheid (‘Ben ik ziek of ben ik
niet ziek? Omdat ik het antwoord niet ken, voel ik me onzeker, en weet ik niet
meer goed wie ik ben, of ik iemand ben’), maar er is even goed haar niet in te
tomen levensdrang die maakt dat zij allerminst de slachtofferrol wil aannemen.
Onvermijdelijk
anderzijds is het gegeven dat veel, zo niet alles wordt geïnterpreteerd en
beleefd vanuit een zich nadrukkelijk opdringende confrontatie met de
vergankelijkheid. Op zeker moment krijgt ze een boekje thuisbezorgd waar op de
achterflap een uitspraak van haar wordt geciteerd: ‘Door te leven in een besef
van sterfelijkheid, kom je dichter bij de essentie van het leven.’ Dit besef
loopt als een rode draad door de dagboeknotities. Het kleurt blijvend haar doen
en laten in, ook in de manier waarop ze tegen het schrijven aankijkt:
‘Ik denk dat ik mij
vooral bewust was van de futiliteit van alles, en dus ook van de futiliteit van
die boeken en van dat schrijven. Wat mij er niet van weerhoudt om verder te
schrijven.’
Wat blijvend treft in het relaas dat
Hemmerechts hier neerzet als ‘bewaarder van de familie’ (want ook dit, en
misschien zelfs vooral dit is de onderliggende drijfveer voor haar schrijven),
is de eerlijkheid waarmee ze tegen zichzelf aankijkt. Zo is er de blijvende
zorg voor haar zus Veerle, die uit haar leven is weggezapt, ‘de psychiatrie
in’: ‘Altijd het gevoel iets van mezelf verloren te hebben, achtergelaten te
hebben. Iets van mezelf zat mee opgesloten in die psychiatrische ziekenhuizen.
Zij is een stuk van mezelf.’
Van het ‘Nu’ (de titel
van het openingshoofdstuk van ‘Er gebeurde dit, er gebeurde dat’) voert het
boek de lezer in het tweede deel mee naar ‘Vroeger’. Hemmerechts brengt hier
een aantal eerder gepubliceerde autobiografische verhalen bijeen: over haar
moeder onder meer (‘Van mijn moeder staan elk gebaar en elke uitdrukking in
mijn geheugen gegrift’), haar zus Veerle (als kind reeds waren er haar
ongecontroleerde en steeds even onvoorspelbare woedeaanvallen), over haar broer
die advocaat is geworden, over grootmoeder ‘ Meter Hellebeek’ (hier noteert
Hemmerechts: ‘Misschien was ik zonder mijn oma nooit schrijfster geworden. Mijn
eerste roman ging over haar.’), over het afscheid van haar vader. Vanuit deze
eerste aanzet tot een gezamenlijk familieportret buigt Hemmerechts het geheel
verder om naar haar ‘Eerste huwelijk’ en ‘Tweede huwelijk’. Ook hier staat
veel, zo niet alles in het teken van afscheid en verlies. In het enig mooie
verhaal ‘Sprookje’ heeft zij het over het verlies van haar twee zoontjes. Aan
het slot ervan staat dit te lezen:
‘Er gebeurde dit, en
er gebeurde dat. Er gebeurde dat jij stierf en dat ik stierf, er gebeurde dat
jij stierf en dat ik niet stierf. Nog niet stierf’.
Mooi hoe Hemmerechts
door deze passus te kiezen als titel voor haar borstkankerboek de boog spant om
verleden en heden. Over Herman de Coninck schrijft ze in de teksten die hier
bijeengebracht worden onder de noemer ‘Tweede huwelijk’: ‘Er is met jou een
unieke combinatie van talenten van de aardbol verdwenen. Jouw verlies is
onherstelbaar’.
Dat Kristien Hemmerechts met deze
uitgave mee het werk van ‘Pink Ribbon’ steunt om verder onderzoek naar
borstkanker en de behandeling ervan mogelijk te maken, geeft het geheel een
bijkomende dimensie die velen gewaardeerd zullen hebben, zoals blijkt uit het
feit dat het boek snel een aantal herdrukken kende.
Amsterdam : De Geus 2016, 346 p. ISBN 9789044537567.
Distributie: L&M Books
deze pagina printen of opslaan