Nederlands proza

BOEKEN NR. 7, MEI 2016

Robert Anker: De vergever

door Katja Feremans

In zijn jonge jaren als journalist kraakte Sander Schwartz de carrière van de academicus Jan Wennekes met een artikel over diens gesjoemel met de resultaten van een wetenschappelijk onderzoek. Diezelfde Wennekes dringt zich dertig jaar later op aan Sander met de merkwaardige boodschap dat hij hem wil vergeven: ‘Niet voor mij maar voor jezelf’. Sander dacht er echter niet aan om de hem aangeboden vergiffenis te aanvaarden, want schuld en spijt zijn aan hem niet besteed. Die kous was dus af. Wel spoorde de ontmoeting Sander aan om een en ander op een rijtje te zetten. Dit resulteert in ‘De vergever’, het spitse relaas van zijn professionele en amoureuze leven, dat hij richt tot een publiek dat hij meermaals aanspreekt als vrienden.

‘Het is wel vaker opgemerkt’, zo stelt Sander, ‘dat we van de ervaring van ons leven, vaak met rampen en teleurstellingen, onbewust een verhaal maken dat we aan onszelf vertellen’. Ook hij monteert de toevalligheden van het lot tot een betekenisvol geheel: de door een burn-out gevelde journalist wordt een succesvol schrijver; wanneer zijn ‘fossiele’ proza niet meer blijkt aan te slaan, verpopt hij zich tot literair agent; en na een zwaar auto-ongeluk maakt hij komaf met de valse schijn die zijn leven vervuilde en geeft hij vorm aan een waarachtiger bestaan. Dit laatste lukt hem mede dankzij zijn vergevingsgezinde ‘halve Jezus’, die nog een keer aan hem is verschenen.

Allebei zijn Sander Schwartz en Robert Anker (1946) gepokt en gemazeld door literatuur. Robert Anker was redacteur van het tijdschrift Tirade en criticus bij Het Parool. Verschillende van zijn dichtbundels en romans werden bekroond. In De vergever laat hij Sander Schwartz uitgebreid over de romankunst reflecteren. Diens laconieke kijk op de dingen en ook zijn gevoel voor wrange humor zorgen geregeld voor vuurwerk.

Een van Sanders stokpaardjes is de roep van de markt om toegankelijke literatuur die niet schuurt. Als literair agent gaf hij zijn scribenten dan ook mee - niet zonder enig cynisme weliswaar - dat het erop aankwam om de lezer échte mensen voor te schotelen, met al hun vreugdes en verdriet, ze door het dal van hun leven te laten gaan, maar ook licht te laten gloren aan het einde van de tunnel, enkel eenvoudige morele dilemma’s aan te kaarten en de chronologie niet nodeloos te verstoren. Hoewel hij dit recept zelf in grote lijnen volgt, zit er toch een scherp randje aan zijn memoires. Want hoe betrouwbaar is hij? Sander komt aan het begin van wat zijn afgeronde ontwikkelingsgeschiedenis zal worden openhartig over. De nare kanten van zijn superego moffelt hij bijvoorbeeld niet weg. Maar doordat zijn traject gaandeweg iets krijgt van een bestudeerd modelparcours voor een waardevol leven, rijst naar het eind toe toch de vraag in welke mate de persoon Sander Schwartz nog echt samenvalt met de ik-figuur die hij opvoert.
Amsterdam : Querido 2016, 158 p. ISBN 9789021458816 

deze pagina printen of opslaan