Koud opgediend, de titel van de nieuwe roman van de in
Frankrijk wonende Zuid-Afrikaanse schrijfster Marita Van der Vyver, kan op een
directe manier gelinkt worden aan het hoofdpersonage Clara Brand: zij is in
haar land een bekende culischrijver, die ervoor zorgt dat de lezers van de
tijdschriften waarvoor ze werkt, op tijd en stond geïnformeerd raken over alles
wat met de keuken te maken heeft. Menig lezer zal bij het horen of lezen van
deze titel meteen de onderliggende gedachte merken: wraak wordt koud opgediend.
In een
verhaal dat als een retrograde is opgebouwd (het verhaal opent met de scène die
in de tijd direct aansluit bij de slotscène), vertelt Clara Brand in al of niet
verstuurde brieven en emailberichten aan haar ex, haar zus, enkele vriendinnen
en zelfs aan de schrijfster Marita over haar stukgelopen huwelijk. Haar man is
bezweken voor de charmes van Anaïs, een vriendin nota bene van Clara. In elkaar
snel opvolgende tekstdelen schetst Van der Vyver het gevecht dat Clara levert
om met zichzelf en haar situatie in het reine te komen. Cynisme en wanhoop,
schuldgevoelens en onzekerheid als het erop aankomt een nieuwe relatie aan te
gaan moeten langzaam plaatsmaken voor een hervonden identiteit, zodat zij aan
het slot haar ex recht in de ogen kan kijken , wanneer hij er wegens nieuwe
escapades uit is gegooid door Anaïs. Tot hier geen onoverkomelijke obstakels in
de roman: het proces waar Clara door moet, is heel herkenbaar, van de problemen
met de kinderen – zeker dan haar puberende oudste zoon Nicolas - tot en met de
wraakgevoelens, en de manier waarop Clara steun zoekt bij de paar vriendinnen
die ze volledig kan vertrouwen.
Het blijft
overigens een mooie vondst van de auteur dat zij zichzelf als personage opvoert
in de roman en de lezer zo als het ware over haar schouder laat meekijken als
het erop aankomt een romanpersonage te scheppen. Ook de lijstjes die Clara
opneemt in haar schrijfsels en vaak te maken hebben met gerechten (haar
specialisme) of films (haar ex was filmcriticus met een voorliefde voor
zwart-witfilms) leggen het raamwerk van de roman bloot. Toch kan ik mij bij dat
alles niet van de indruk ontdoen dat Koud
opgediend nogal voorspelbaar verloopt. Zo in de zin van ‘eigen schuld dikke
bult’: de ex die zijn handen niet kan thuishouden en daarbij betrapt wordt door
zijn oudste zoon die het, mooi op het gepaste moment, aan zijn moeder verklapt;
of nog: de mails die de man verstuurd heeft aan de oppas en die hij – je kan
het als lezer raden – vergeten is te wissen, zodat Anaïs… En dat slechts
zijdelings, heel af en toe ook eens wordt verwezen naar criminaliteit en
onveiligheid in het huidige Zuid-Afrika, zadelt je op met het gevoel dat Clara
in een soort zelfgesponnen cocon leeft. Het had anders gekund, maar toch blijft
de overwegende indruk dat Marita Van der Vyver met Koud opgediend een gefundeerde inkijk biedt in de psychologie van
haar hoofdpersonage.
Amsterdam : Orlando
2015, 315 p. Vert. van Dis koue kos, skat door Riet de Jong-Goossens. ISBN
9789492086204
deze pagina printen of opslaan