Poëzie
BOEKEN NR. 6, JUNI 2024
Herman de Coninckprijs (red.): 44. De 44 beste gedichten van de Herman de Coninckprijs 2024
door Dirk De Geest
De Herman de Coninckprijs is een van de
belangrijkste poëzieprijzen in ons taalgebied. De prijs heeft een groot publiek
bereik, met een ondersteuning in de pers en ruime aandacht voor de shortlist
van de genomineerden. Dit jaar was de laureaat Robin Block met Handleiding voor Ontheemden. Even
belangrijk als die uiteindelijke winnaar is echter de manier waarop de jury en
de initiatiefnemers de poëzie als zodanig trachten te promoten. Jaarlijks
verschijnt een boekje dat een staalkaart wil bieden van de poëtische oogst. Het
is dan ook een must voor al wie op de hoogte wil blijven van wat de poëzie
vandaag betekent. De titel verwijst naar de leeftijd die Herman de Coninck had
toen hij plots overleed; om dat te herdenken worden telkens net 44 gedichten
geselecteerd en gepresenteerd. Dit jaar maken evenveel dichters uit Noord en
Zuid hun opwachting.
Deze selectie laat allereerst
zien dat het schrijven van gedichten enorm populair blijft bij auteurs. Zowel
debutanten als gevestigde schrijvers leggen zich met veel enthousiasme toe op
het schrijven van een genre dat zich toch richt tot een beperkt publiek van
literaire fijnproevers. De opgenomen poëzie toont echter hoe eigentijds en hoe
belangwekkend dat dichterschap wel kan zijn. De eeuwige lyriek van vroeger
heeft resoluut plaats gemaakt voor gedichten die hun tentakels uitsteken naar
de wereld en geen enkel probleem uit de weg gaan. De introspectieve gedichten
in deze bloemlezing analyseren de problematische status van het ik, geprangd
tussen verleden en toekomst maar ook geprangd tussen (gewenste) zelfbeschikking
en de opgelegde maatschappelijke en culturele categorieën. Kinderen en partners
confronteren het ik met begrenzingen en vervloeiende essenties, en de
intimiteit gaat veelal gepaard met een zeker onbehagen. In deze verzameling
valt het aantal gedichten op waarin de opeenvolgende generaties met elkaar
worden gecontrasteerd: grootouders, ouders en kinderen maken dezelfde
gebeurtenissen mee, maar hun reactie is doorgaans fundamenteel verschillend.
Die onzekere
status van het ik is nog ingrijpender wanneer de gang van zaken in de wereld
aan de orde is en de veilige biotoop van de huiselijke omgeving wordt verlaten.
De oorlogsgebeurtenissen en de klimaatkwestie zindert mee in heel wat verzen,
net zoals de problematische dekolonisatie en de herziening van onze
traditionele denkcategorieën. Boeiend is vooral hoe het politieke en het
persoonlijke vaak in elkaar overgaan, net omdat die twee niveaus
onweerstaanbaar op elkaar inwerken. Op het niveau van de taal laat deze
bloemlezing een grote verscheidenheid zien. Opvallend is de neiging om te gaan
vertellen: het lyrische gedicht dat streeft naar een momentopname en stilstand
lijkt over zijn hoogtepunt, en in plaats daarvan komen brokstukken van
verhalen. Die maken het mogelijk om poëzie als geschiedschrijving te beoefenen
zonder daarom in te boeten op lyrische kracht en verbeelding. Daarnaast wordt
de taal van het gedicht op tal van manieren uitgebreid: door het gebruik van
uiteenlopende taalregisters maar ook door elementen uit diverse talen tot een
soort van hybride geheel te verwerken.
De poëzie leeft in de Lage
Landen, en deze bloemlezing (met meer dan drie dozijn dichters) vormt daarvan
een krachtig bewijs. Hopelijk vindt dit boekje zijn weg naar tal van lezers die
vervolgens ook aan de lectuur van enkele dichtbundels zullen toekomen. Anders
betreft het hier niet meer dan een eenmalig (zij het jaarlijks) souvenir.
Herman de Coninckprijs (red.): 44. De 44 beste gedichten
van de Herman de Coninckprijs 2024, , Behoud de begeerte/Poëziecentrum, Antwerpen/Gent
2024, 61 p. ISBN 9789056554415
deze pagina printen of opslaan