Nederlands proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2024

Maria Kager: De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf

door Erick Kila

Een beetje tegen het eind van De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf, het romandebuut van Maria Kager, staat een kanttekening die een vraag oproept. ‘We influence things but are not smart enough to understand how. Dat was chaos theory. Het leek me toepasselijk op vrijwel alles in het leven.’  

We zijn dan beland op pagina 290 van de 326 pagina’s tellende coming of age van Frida Wolf. Het gaat om een relaas met onmiskenbaar sterk autobiografische inslag. Auteur Kager (Amsterdam, 1978) zet delen van haar voorgeschiedenis in om een beeld te geven van de kern van haar/Frida’s identiteit. De vader van Frida, Timofey Wolf, is directeur van de Haarlemse koepelgevangenis. Hij woont met vrouw en dochter in het gevangeniscomplex. Timofey heeft vreemde en ontregelende pedagogische opvattingen: hij steelt onder meer samen met zijn dochter tijdens het winkelen en drinkt te veel. Moeder, die een psychologische praktijk heeft, houdt de opvoeding in evenwicht. Het kleine gezin raakt in Frankrijk betrokken bij een auto-ongeluk. De moeder overleeft het niet, Frida raakt zwaar gewond en moet langdurig revalideren. Timofey moet zijn dochter verder alleen opvoeden. Dat levert vreemde situaties en komische scenes op.
 
Als we Frida’s ontwikkeling van jong naar ouder volgen, wringt de chaos theory bemerking. Het thema van de roman, de beïnvloeding (misschien wel beschadiging) van Frida’s ontwikkeling door haar merkwaardige opvoeding, zou door middel van een beredeneerde en uitgebalanceerde romanstructuur aan de oppervlakte moeten komen. Terwijl het chaos-citaat tegelijk leert dat oorzaak en gevolg niet duidelijk te krijgen zijn. Het is een paradoxaal perspectief. Wat zien de ogen van de lezer? De structuur van het boek vertoont feilen. In het verloop der dingen zitten hiaten. Er wordt vrijmoedig door de tijd gesprongen. Dat wordt helaas niet opgevangen door een bevredigende omlijsting van het geheel. Die zou immers kunnen doen begrijpen hoe invloeden zich genesteld hebben in de innerlijke wereld van een intelligente vrouw.
 
In het grootste deel van de roman is de vader van Frida prominent aanwezig. Het is een man met egoïstische trekken, maar hij laat zich niet kennen als een ploert die zijn dochter bewust beschadigt. Ergens in het zeventiende levensjaar van Frida stapt de roman abrupt over naar verwikkelingen in een veel latere periode: Frida ontruimt het huis van haar inmiddels overleden vader. Vervolgens wordt die niet onbelangrijke episode gevolgd door wat zich tijdens Frida’s latere verblijf in Mexico afspeelt. Na Mexico zijn we andermaal een stuk verder in de tijd. Dan bevindt Frida zich in de lege Haarlemse koepelgevangenis. Aan het eind van de roman is er nog steeds geen helderheid over in hoeverre en hoe Frida’s leven is bepaald door met name haar opvoeding.
 
Deze roman bestaat in feite uit een aantal losse verhalen. Ze zwemmen rond in een ruimte die niet solide ‘overkoepeld’ wordt. Doordat Kager mooi ingehouden schrijft en een eigenzinnig gevoel voor humor heeft, maakt dit debuut zeker nieuwsgierig naar meer.
 
Maria Kager: De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf, De Arbeiderspers, Amsterdam 2024, 326 p. ISBN 9789029547338. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan