Nederlands proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023

Kees Klok: Verder van huis

door Erick Kila

De meeste belevenissen en gedachten hebben de eigenschap verloren te gaan. Je kunt niet alles blijvend in je kop opslaan. Sommige schrijvers gaan vlijtig tegen de wet van de vluchtigheid in en leggen hun verblijf in de werkelijkheid ruim vast. Iets zet hen daartoe aan. Ego, schrijfdrang, het willen bezweren van de vergetelheid: het speelt allemaal een rol.  

Kees Klok (Dordrecht, 1951) publiceert met Verder van huis, Literair dagboek 1987-1988 nummer acht van zijn reeks literaire dagboeken. Als twintiger was Klok al stelselmatig bezig met zijn letterkundige ambities. Daar komt in eerste instantie het adjectief ‘literair’ dus vandaan. Gaandeweg blijkt uit de ontwikkeling van Kloks oeuvre dat niet het literaire aspect, maar vooral het bezweren van de vergetelheid zijn diepste drijfveer is. De eerlijkheid die hij daarbij aan de dag legt, rechtvaardigt het predicaat literair voor de sterkste passages in zijn dag- en brievenboeken.
 
Verder van huis tipt, naast ditjes en datjes, zaken aan die later van belang zullen blijken voor de vorm van Kloks schrijverschap. Klok is van origine leraar en historicus. In zijn dagboeknotities (vanaf 1975) geeft hij onder meer vrijmoedig commentaar op de stroom van onderwijsvernieuwingen die het leraarsvak, ook al in de jaren tachtig, tot een dubieus genoegen maakte. De rol van de gemeente Dordrecht daarbij en sowieso de handel en wandel van de lokale ambtenarij en bestuurders zijn voor de auteur vaak een bron van ergernis en vermaak.
 
Waar Klok tot in het laatste kwart van de jaren tachtig vooral verwijlde in het Dordtse, kondigt zich in dit dagboek een verandering aan. De schrijver gaat voor een tijd letterlijk verder van huis: hij krijgt een beurs voor een seminar aan de universiteit van Minnesota. Zijn verblijf in Minneapolis levert het nodige op. De historicus Klok verbreedt zijn vakkennis, volgt colleges bij inspirerende docenten en legt veel internationale contacten. Wat de wetenschappelijke vreugde nog overstijgt, is de aanwezigheid van een vrouwelijke seminar-gast uit Griekenland: Stella Timonidou uit Thessaloniki.
 
Hier is het nodig om te wijzen op publicaties van Klok die een meer algemene waarde hebben dan de toch vooral op Dordrecht en ommestreken gerichte dagboeken. Vanaf 2015 verschenen er twee delen ‘brieven aan Stella’. Het gaat bij deze ‘romans in briefvorm’ niet alleen om een monumentje voor de veel te vroeg overleden echtgenote van de auteur, maar ook om een interessante ontwikkeling in literair opzicht. Brieven aan iemand die er niet meer is, ontaarden bij Klok niet in een al te particulier rouwproces, maar zijn eerder een startpunt voor een onbevangen blik op vooral de Griekse samenleving waarmee Klok sinds zijn huwelijk zo vertrouwd is geraakt. In dit dagboek van 1987-88 voelen we niet alleen de liefde voor Stella, maar ook een passie voor Griekenland ontluiken. Verder van huis is daarmee een opmaat naar de ook bij uitgeverij Liverse verschenen romans in brieven.
 
De stijl van Klok is over het algemeen luchtig. En of het nu om Dordrecht of om Griekenland gaat, zijn gevoel voor ironie is nooit ver weg.
 
Kees Klok: Verder van huis. Literair dagboek 1987-1988, Liverse, Dordrecht 2023, 196 p. ISBN 9789492519443

deze pagina printen of opslaan