Poëzie

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023

Dirk Kroon: Vogelvrij

door Dirk De Geest

Dirk Kroon is al meer dan een halve eeuw actief als dichter. In zijn oeuvre speelt de vogel een centrale symbolische rol. De dichter gaf aan zijn verzamelde gedichten de titel Op de hoogte van de vogels (2017) mee, en ook de daarna verschenen bundels voeren alle het woord ‘vogel’ in hun titel. En nu ligt Vogelvrij op de leestafel. Het aantal gedichten waarin de vogel daadwerkelijk optreedt is ditmaal zeer beperkt, maar de thematiek is nog steeds dezelfde. De vogel stond van oudsher in deze poëzie symbool voor de verbinding tussen hemel en aarde en voor de manier waarop hogere dromen en aspiraties verbeeld kunnen worden. In die zin is de vogel zowel een symbool voor de reflecterende mens (die zich boven de onmiddellijke ervaring weet te stellen) als voor de dichter en de kunstenaar (die zich onttrekt aan het aardse en het hogere tracht te verbeelden).  

In de loop der jaren is de poëzie van Kroon steeds minder lyrisch geworden, doordat de dichter sterker is gaan focussen op de waarheid van zijn verzen. Hij schrijft tegenwoordig een soort van gedachtenlyriek, waardoor zijn poëzie bij momenten in de buurt komt van zijn geliefde dichter Nijhoff en vooral Victor van Vriesland. Die reflectie is wezenlijk voor de oudere dichter. Zijn terugblik op het bestaan en zijn observaties van de werkelijkheid rondom hem vormen vooral de aanleiding om zich te bezinnen over zijn eigen mens-zijn. Daarbij verbaast de dichter zich telkens weer over zichzelf, over zijn bejaarde spiegelbeeld waarin hij zichzelf ternauwernood herkent. Dat lichaam staat in contrast met de haarscherpe geest, ook al vertonen herinneringen feilen en zijn de associaties minder scherp. De dichter schetst een waarheidsgetrouw en soms indringend beeld van de ouderdom. Hij is weliswaar breekbaar maar blijft vertrouwen koesteren in wat moet komen.
 
Net door het perspectief van het onafwendbare einde ontstaat meer ruimte voor selectiviteit. Herinneringen worden herleid tot intense scènes, het heden tot algemene inzichten die grotendeels ontdaan zijn van hun anekdotiek. Wat overblijft is het wezenlijke, datgene wat de dichter zichzelf en zijn lezers wil voorhouden. Het is een levenswijsheid die kiest voor loutering en tevredenheid, die het leven neemt met wat het brengt. Tegelijk waarschuwt de dichter bij herhaling voor schijn, schijnheiligheid en misleiding. De literatuur en de liefde zijn bij dat alles belangrijke bakens; zij verlenen aan het broze bestaan een extra intensiteit en waarde.
 
In de loop der jaren is de poëzie van Kroon steeds beschouwender geworden, en dat heeft ongetwijfeld gevolgen voor de manier waarop deze gedichten geschreven worden. Sfeerschepping en anekdotes zijn in deze nieuwe bundel vrijwel afwezig, en hetzelfde geldt ook voor stilistisch raffinement. Daartegenover staat een grote precisie in de zegging, met korte verzen die puntig zijn en tot nadenken stemmen. Die grote talige zorg vormt duidelijk een meerwaarde voor deze poëzie, met als resultaat een bundel die allicht veel lezers zal kunnen boeien en aanspreken.  
 
Dirk Kroon: Vogelvrij, ABC Uitgeverij, Zeewolde 2023, 72 p. ISBN 9789492519443 

deze pagina printen of opslaan