Letterkunde
BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2023
Caroline de Westenholz: Louis Couperus, een verwende vagebond. De geïllustreerde biografie
door Christophe Van Eecke
Hoewel Couperus het
goed heeft getroffen met zijn biografen en er een aantal jaren terug nog een
massieve nieuwe biografie verscheen van de hand van Rémon van Gemeren,
verschijnt nu toch alweer een nieuw dik boekwerk ten tonele, van de hand van
Caroline de Westenholz, oprichtster van het Louis Couperus Museum. Het verschil
zit hem erin dat het hier, zoals de ondertitel aangeeft, om een geïllustreerde
biografie gaat. Dat betekent onder meer dat er minder aandacht is voor de
details van het reilen en zeilen van het dagelijks leven van de auteur. Veeleer
wordt er een algemeen overzicht van zijn leven gegeven, van de verschillende
fasen in zijn schrijverschap (heel helder omlijnd), maar ook de afwisseling van
Hollandse periodes met lange verblijven in het buitenland (en met name in
Italië en Nice), waarbij alles wordt geïllustreerd met honderden afbeeldingen. Bij
dit alles staat de auteur zichzelf evenwel toe om hier en daar (vermoedelijk
bij aspecten van het leven die haar zelf bijzonder boeien) wat dieper in te zoomen,
zoals zij doet bij Couperus’ periode in Nice en haar beschrijving van de
artistieke kringen en carnavalspraktijken aldaar.
Dat betekent meteen dat dit boek
toch wel aan een behoefte voldoet: wie graag iets wil leren over het leven van Couperus
maar geen zin heeft om zich door de honderden pagina’s van een traditionele
biografie te worstelen krijgt hier een mooi gestructureerd inzicht in leven en
werk. De fases in het schrijverschap worden goed gekarakteriseerd, net als de
fases in het leven, en toegelicht met goed gekozen citaten en vooral talloze afbeeldingen.
Er zijn heel veel archiefbeelden van Couperus en familie, maar ook historische
briefkaarten van plaatsen en huizen waar hij verbleef, foto’s van
omslagontwerpen, illustraties, karikaturen, enzovoort. We krijgen ook veel
achtergrondinformatie over de couleur locale van de plaatsen waar
Couperus verbleef. Bovendien gaat De Westenholz ook vaak terug naar primaire
bronnen en komt ze regelmatig met leuke kleine anekdotes voor de dag (zoals het
weetje dat de garderobe van Couperus niet is overgeleverd omdat hij ze naliet
aan een neef die de kleren, je verzint het niet, gewoon op heeft gedragen).
Het boek is
vlot geschreven, wat het toegankelijk maakt voor de gewone geïnteresseerde
lezer, al is alle informatie toch uitgebreid gedocumenteerd in honderden
eindnoten, zodat ook literatuurwetenschappers die zich met Couperus inlaten
niet om dit boek heen zullen kunnen. Alles is ook aantrekkelijk vormgegeven op
groot formaat, zodat de afbeeldingen goed tot hun recht komen. Men leest deze
biografie met veel plezier en leert man en werk goed kennen. Toch zijn er ook
minpuntjes. Zo verwijst de auteur heel vaak naar kleine thematische
tentoonstellingen die in het Louis Couperus Museum werden ingericht, wat niet
altijd had gehoeven, en wat ook iets te vaak leidt tot weer eens een foto van
een opstelling in het Museum met de Couperus-pop (een paspop met gelijkende
kop) die weer eens in een ander pak is gestoken.
Zoals aangegeven schetst De
Westenholz vooral algemene lijnen en daalt de biografie niet zeer diep af in de
psychologie van de auteur. Dat stoort niet, maar het heeft wel één ongelukkig
neveneffect, dat de auteur op het einde ook erkent: heel het boek heeft rond de
kwestie van de mogelijke homoseksualiteit van Couperus heen gedanst. Dat wordt
dan verholpen met een korte notitie aan het eind, waar met iets te veel
vanzelfsprekendheid wordt gesuggereerd dat Couperus een non-binaire pionier zou
zijn geweest – quod non, al was het maar omdat ‘non-binair’ een vage
term is die alles en niets zegt en kan zeggen. Dit soort toegift aan de
politiek-culturele mode is onnodig omdat ze (een boek) zo snel dateert.
Misschien was Couperus gewoon een verwijfde duikelbiseksueel?
Los van dit soort kleine
schoonheidsfoutjes is deze fraaie uitgave evenwel van harte aan te bevelen: het
is een fraai ogend boek om te hebben (en voor Couperus betekent dat ook wat),
zeer goed geïnformeerd (zoals te verwachten bij deze auteur), vlot lezend, en
helder en verhelderend. Als Couperus-fanaat heb ik er in elk geval gulzig van
genoten, als een luxepraline met heel veel mooie plaatjes.
Caroline de Westenholz: Louis
Couperus, een verwende vagebond. De geïllustreerde biografie, Lias, s.l. 2023,
384 p. ISBN 9789088031281
deze pagina printen of opslaan